میثم خاکپور
و باز در برهه زمانی دیگر، برشی از تاریخ، تهدید بر سر ملتی سایه افکنده که پس از چهل و اندی سال همچنان تاوان استقلال خود را می دهد و با وجود آزمایش های گوناگونی همچون ۸ سال جنگ تحمیلی، همچنان چشم امید دشمنان قسم خورده اش به ملتی است که در طول این چهار دهه با وجود تمام مصائب و مشکلات گامی از آرمان های خود به عقب برنداشته اند.
آری، تحریم، تحریم هایی که شاید پیش از این ملت ایران از آن سربلند بیرون آمده و چندان با آن غریبه نیست، ولی اینبار این تحریم ها به شکل دامنه داری دولت و ملت ایران را تحت فشار قرار خواهد داد.
در ۱۶ شهریورماه ۹۷ بی بی سی فارسی این فشارها را اینچنین توصیف کرده:
“دولت ترامپ ماه هاست با فشار بر خریداران اصلی نفت ایران تلاش می کند، این کشورها را به نخریدن نفت ایران متقاعد کند. ظاهرا کشورهایی مانند ژاپن و کره جنوبی به این خواست آمریکا پاسخ مثبت داده اند. در کنار تلاش برای کاهش درآمدهای نفتی ایران، آمریکا ظاهرا با تجربه ای که از تحریم های پیشین به دست آورده درصدد است، راه های موسوم به «دور زدن تحریم ها» را تا حد ممکن مسدود کند. در دوره های پیشین تحریم، کشورهای حاشیه خلیج فارس و همسایگان ایران مانند عراق، امارات، قطر، عمان و ترکیه خواسته یا ناخواسته به زمین بازرگانی خارجی جمهوری اسلامی برای دور زدن تحریم ها تبدیل می شدند که به ایران فرصت می داد در برابر فشارهای تحریمی مقاومت کند.
این بار احتمالا دوبی دیگر محل نقل و انتقال کالاهای تحریمی و مبادلات پولی و ارزی به ایران و از ایران نخواهد بود. عراق اعلام کرده است تحریم های آمریکا علیه ایران را نادیده نمی گیرد. و ترکیه نیز که تاکنون با تبعیت از سیاست های تحریمی کاخ سفید علیه جمهوری اسلامی مخالفت کرده تحت فشارهای شدیدی قرار گرفته است. اگر فشارهای اقتصادی آمریکا بر ترکیه به حدی برسد که اقتصاد این کشور با خطر جدی روبرو شود، بعید نیست که دولت اردوغان با گرفتن امتیازهایی حلقه محاصره جمهوری اسلامی را تنگ تر کند. ”
البته این ها صرفاً بخشی از تحریم های آمریکا بوده و در دو مرحله بعدی از صادرات و بازصادرات هواپیماهای تجاری مسافربری و قطعات و خدمات مربوطه به ایران گرفته تا مبادلات موسسات مالی خارجی با بانک مرکزی ایران و همچنین تحریم‌های مرتبط با ارائه خدمات پیام‌رسانی مخصوص مالی به بانک مرکزی ایران را در بر می گیرد، به تعبیر دیگر شاید بتوان گفت: هدف اصلی این فشارها گروگان گرفتن اقتصاد ایران برای گرفتن امتیازاتی است که در برجام تأمین نشده است.
حال به تمام این موارد ریاست ایالات متحده آمریکا بر شورای امنیت را نیز می بایست اضافه کرد که این موضوع می تواند بحث لغو قطعنامه ۲۲۳۱ که ثمره لغو ۶ قطعنامه که بود را به واسطه بهانه جویی های آمریکا ناشی از فعالیت موشکی ایران را مجدد تقویت کند و در اینصورت تحریم های سنگین آن می تواند شرکای فعلی ایران یعنی چین و روسیه را نیز از ایران جدا کند.
اما برخورد محتمل ایران با چنین وضعیتی چه خواهد بود؟
یکی از مواردی که پیش از ارائه یک راهکار می بایست به لحن برخورد دو کشور اشاره کرد.
در دوران رئیس جمهور پیشین آمریکا این کشور با پرستیژی دیپلماتیک بدون سخن گفتن از تغییر رژیم پای در مذاکره گذاشت و هرچند همچنان با وجود پذیرش برجام چندان پایبند به تعهداتش نبود و ایران را از مواهب آن بهره مند نکرد ولی به هر شکل با وجود بدبینی رهبر معظم انقلاب، جمهوری اسلامی ایران به پای میز مذاکره آمد.
اما رویکردهای قلدر مآبانه ترامپ به نظر نمی رسد کور سوی امیدی برای باز کردن باب مذاکره باقی گذاشته باشد، به طوری که نشریه آمریکایی نشنال‌اینترست در بخشی از گزارشی تحت عنوان بعید است ترامپ فرصت عکس یادگاری با ایرانی‌ها داشته باشد، که خبرگزاری تسنیم در تاریخ ۱۳ مرداد ۱۳۹۷ آن را منتشر کرد چنین آمده: «اگر روحانی مذاکرات جدید را قبول کند، در کشورش به عنوان فردی وطن‌فروش مورد سرزنش قرار خواهد گرفت، مانند شاهان قاجار که یک قرن پیش کشورشان را به انگلیسی‌ها و روس‌ها فروختند. حتی اگر روحانی به صورتی غیرقابل توجیه هنوز تمایل داشته باشد به آمریکا اعتماد کند، فضایی در داخل برای مانور نخواهد داشت.»
«خروج از برجام و در همان حال، اصرار بر اینکه می‌توان توافقی بهتر کرد خیالبافی است. پیش‌شرط‌های آمریکایی‌ها برای مذاکرات که مایک پامپئو اخیراً به انها اشاره کرده، زیاده‌خواهانه هستند. مطالبات پامپئو در بهترین حالت شبیه ضرب‌الاجل اتریش به صربستان در سال ۱۹۱۴ هستند. آنها در واقع، پیش‌شرط نیستند بلکه اصرار به تسلیم پیش‌دستانه توسط جمهوری اسلامی هستند.»
اما برخورد محتمل تر ایران در شرایط فعلی را می توان در حضور اخیر رهبرمعظم انقلاب در اجتماع عظیم و پرشکوه بسیجیان در ورزشگاه یکصد هزار نفری آزادی و تنها در بخش کوتاهی از سخنان ایشان یافت: ” امریکایی ها با عربده کشی، بیان سخنان سخیف و تصوراتی واهی درصدد تصویرسازی کاملاً وارونه از قدرت خود و از اوضاع ایران هستند اما مجموعه عظیم جوانان میهن و ملت بزرگ ایران می دانند که باید با ناکام گذاشتن آخرین حربه باقیمانده دشمن یعنی تحریم، سیلی دیگری به امریکا بزنند که ان‌شاءالله خواهند زد.”
