محمد جواد ظریف وزیر امور خارجه ایران، شب گذشته در پی سفر بشار اسد به تهران و عدم اطلاع وزارت خارجه از این سفر، از سمت خود استعفا کرده است.
واکنش‌ها به استعفای ظریف طیفی از اندوه و شادی را در برگرفته است. در میان رسانه‌های خارجی، رسانه‌های نزدیک به اسرائیل از خبر استعفای ظریف خوشحال شده‌اند در حالی که بسیاری از رسانه‌های این خبر را باورنکردنی و عامل تضعیف سیاست میانه روی دولت روحانی خوانده‌اند.
علی واعظ رییس پروژه ایران در گروه بحران با انتشار تصاویری از ظریف در سخنرانی‌های بین‌المللی نوشت: ظریف استعفای خود را به سرخط اخبار تبدیل کرده است. سوالاتی خصوص این تصمیم او به ذهن متبادر می‌شود:
چرا الان؟ ظریف تحت سخت‌ترین فشار‌های گروهی که قویا با برجام به عنوان دستاورد سیاست خارجی او مخالف بودند و هرگز به او اعتماد نداشتند دوام آورده است. شایعاتی درباره احتمال استعفای او همیشه مطرح بوده، اما دلیل اقدام فوری او مشخص نیست.
شاید او به دلیل عدم تصویب قوانین مرتبط با FATF استعفا داده است. شاید او به دلیل نشست عجیب روز گذشته اسد استعفا کرده و فکر میکند اعتبارش تضعیف شده است.
شاید یک مانور تاکتیکی باشد برای بی اعتبار کردن مخالفان داخلی و نهیب زدن به اروپایی‌ها، چینی‌ها و روس‌ها که از ادامه پایبندی ایران به برجام مظمئن هستند در حالیکه هیچ سودی به ایران نمی‌رسانند. چه اقتصادی و چه استراتژیک.
سوال اصلی این است که آیا استعفا پذیرفته خواهد شد یا نه؟ در دوران احمدی‌نژاد بین سال‌های ۲۰۰۵ تا ۲۰۰۷، ظریف مجبور به ادامه کار شده بود هرچند خودش نمی‌خواست. اعلام عمومی استعفا شاید برای اعمال فشار به سیستم بوده باشد، اما شاید کارساز واقع نشود.
اگر استعفای ظریف پذیرفته شود، لزوما به معنای تغییر سیاست در برجام نخواهد بود. اما وزارت خارجه جمهوری اسلامی دیپلمات‌های کمی مانند ظریف دارد و از این ممکن است استایل سیاست خارجی ایران تغییر کند هرچند ماهیت آن تغییر نخواهد کرد.
عراقچی و واعظی؛ گزینه‌های جانشینی
به گزارش رویداد۲۴ اگر سیدعباس عراقچی یا محمود واعظی جانشین ظریف شوند، وضعیت به شکل قبل ادامه خواهد داشت و تغییری حاصل نمی‌شود. اگر فردی مانند امیر عبداللهیان جانشین ظریف شود وضعیت تغییر میکند و ما شاید یک شیفت به سمت جریان راست خواهیم بود. دونالد ترامپ نیز ممکن است رویه‌اش را در قبال تهران عوض کند، اما نه درجهتی که به نفع ایران باشد.
از نظر من اهداف انتخاباتی بخشی از دلایل استعفای او نیست. کار ظریف دیپلماسی است و بار‌ها اعلام کرده هیچ انگیزه‌ای برای کاندیداتوری انتخابات ریاست جمهوری ندارد. به هر حال تصویر ظریف در نشست مجمع تشخیص مصلحت نظام در خصوص FATF هزاران حرف در خود دارد. این مجمع یک فشارسنج برای سیاست ایران بوده که امروز به سمت جریان راست منحرف شده است. در نتیجه حتی اگر ظریف بماند، می‌داند که فضای کمی برای مانور خواهد داشت.
پمپئو: باید ببینیم آیا این سیاست چماق است یا نه
مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا دقایقی بعد از اعلام استعفای وزیر خارجه ایران در توییتر خود نوشت: خبر استعفای ظریف را متوجه شدیم. باید ببینیم آیا این سیاست چماق است یا نه؛ به هر ترتیب او و حسن روحانی تنها افراد پوششی برای مافیای دینی نظام فاسد ایران هستند و ما میدانیم که رهبر ایران همه تصمیمات نهایی را اتخاذ میکند. سیاست ما غیر قابل تغییر است و رژیم ایران باید مانند یک کشور عادی رفتار کند و به مردمش احترام بگذارد.
ساعاتی بعد از استعفای ظریف صفحه رسمی بیت رهبری در توییتر خبر دیدار آیت الله خامنه‌ای و بشار اسد را منتشر کرده و بخشی از سخنان رهبری در این نشست را بازنشر کرد و نوشت: آنچه برای پیروزی سوریه و شکست آمریکا و مزدوران منطقه‌ای‌اش کلیدی است رییس جمهور سوریه و جریان مقاومت است. جمهوری اسلامی در نظر دارد با کمک کردم به دولت سوریه و ملت سوریه به جریان مقاومت کمک کند.
امیر عبداللهیان گزینه راست افراطی برای جانشینی ظریف
امیر عبداللهیان به عنوان یکی از گزینه‌های جریان راست افراطی برای جانشینی ظریف در وزارت خارجه نیز به نشست رهبری با بشار اسد اشاره‌ای کرده و در توییتر خود نوشت: جمهوری اسلامی ایران قویا در کنار متحدانش و سوریه می‌ایستد. از این گذشته پیروزی‌های ملی و بین‌المللی دیگری در موج دوم انقلاب اسلامی در راه است.
یک میانه‌رو در دریای تندور‌های ایران
بلومبرگ در گزارشی نوشت: با استعفای ظریف شاید غرب نسبت به تمایلات منطقه‌ای و مخرب ایران نگاه واقع گرایانه‌تری داشته باشد.
الی لیک روزنامه نگار امریکایی بلومبرگ در این گزارش نوشت: یک حسی وجود دارد که خبر استعفای ظریف را مانند یک اتفاق ناگوار جلوه می‌دهد. ظریف مردی بود که به مذاکرات هسته‌ای کمک کرد. او به خوبی انگلیسی حرف می‌زند و روابط خوبی با دیپلمات‌ها و روزنامه‌نگاران غربی دارد.
او یک میانه‌رو در دریای تندور‌های ایران است. آمریکا و به طور کلی غرب یک پرتالی را در مورد ایران که منجر به سوءتفاهم درباره انگیزه‌های چند دهه اخیر این نظام می‌شود را از دست داده است. اما این برداشت‌ها غلط است.
استعفای ظریف ارتباط کمی به روابط ایران و غرب خواهد داشت. در واقع شاید موقعیت خوبی برای شفاف‌سازی وضعیت برای اروپا باشد. چرا که کار اصلی ظریف این بود که همه جا سفر کند و ایران به عنوان یک کشور عادی جلوه دهد.
ظریف توانایی زیادی در این زمینه داشت. او موفق شد مذاکراتی را به سرانجام برساند که غنی سازی اورانیوم ایران را تنها برای ۱۰ تا ۱۵ سال متوقف کرد و به طور رسمی آزمایش‌های موشکی ایران را زیر سوال نبرد.
بعد از این توافق ایران جنگ‌های منطقه‌ای خود در سوریه و یمن را ادامه داد. در سال ۲۰۱۵ کری گفته بود ظریف به او قول داده درباره موضوعات منطقه‌ای نیز بعد از برجام مذاکره کنند. این مذاکرات هرگز انجام نشد.
راز موفقیت ظریف این بود که هرگز تصمیم گیرنده نبود
راز موفقیت ظریف این بود که او هرگز کسی نبود که تصمیم گیرنده باشد. او همیشه مردی بود که در جلوی گروهان قرار می‌گرفت. او جلوه عمومی تصمیمات و تمایلات ایران بود. چندین سال ظریف اعتراض داشت که چرا ایران را برای ساخت سلاح سرزنش می‌کنید. سال گذشته در یک عملیات اسرائیلی همه جزییات ساخت سلاح هسته‌ای در ایران افشا شد. آیا ظریف از این برنامه‌ها آگاه بود؟ شاید نه. اما مهم نیست.
بلومبرگ نوشته است استعفای ظریف خبر خوبی است. او هرگز قرار نبود ایران را به یک کشور میانه‌رو تبدیل کند. کار او راضی کردن غرب به این بود که فکر کنند ایران میانه‌رو شده است. با خروج او از وزارت خارجه، جهان متمدن دیگر بهانه‌ای برای ندیدن انچه جلوی دماغش است ندارد.
استعفای ظریف، نتیجه اولین سفر بشار اسد به تهران پس از جنگ سوریه
رویترز نیز در گزارشی نوشت: معمار تحصیلکرده غرب توافق هسته‌ای روز گذشته در اقدامی عجیب استعفای خود را در صفحه اینستاگرامش اعلام کرد. به طور رسمی دلیل این استعفا گفته نشده، اما برخی از ارتباط این استعفا با سفر بشار اسد به ایران و دیدار او با رهبری خبر داده‌اند. نشستی که ظریف در آن حضور نداشت.
ظریف نقش مهمی در به سرانجام رساندن توافق هسته‌ای داشت. او تحت شدید‌ترین حملات تندرو‌های ضد غرب ایرانی بعد از خروج آمریکا از برجام قرار گرفت. این اولین سفر علنی بشار اسد به ایران بعد از آغاز جنگ سوریه در سال ۲۰۱۱ است.
علیرضا میریوسفی سخنگوی نماینده ایران در سازمان ملل خبر استعفای ظریف را تایید کرده، اما گفته معلوم نیست رییس جمهور با این استعفا موافقت کند یا خیر.
بسیاری از سیاستمداران و حقوقدانان در شبکه‌های اجتماعی از روحانی درخواست کرده‌اند که با استعفای ظریف مخالفت کند و می‌گویند منافع ملی چنین چیزی را ایجاب میکند چرا که در غیر این صورت تندرو‌ها قدرت خواهند گرفت.
روحانی مسئول انتخاب وزرا در ایران است، اما به طور سنتی رهبر ایران حرف آخر را درباره وزراتخانه‌های کلیدی از جمله وزارت خارجه می‌زند./رویداد ۲۴
لینک کوتاه :
https://upna.ir/?p=87681
