رتبه ایران در رشد و تولید علمی در دنیا اعلام شد

به گزارش یوپنا؛ دکتر محمد جواد دهقانی، سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) با اعلام این خبر افزود: هر چند کمیت تولید علم تنها یکی از شاخص‌های رشد و توسعه علمی است و اسناد بالادستی از جمله سند سیاست‌های کلان علم و فناوری ابلاغی مقام معظم رهبری و نیز نقشه جامع علمی کشور بر شاخص‌های دیگری مانند مرجعیت، دیپلماسی و اثرگذاری اقتصادی و اجتماعی نیز تکیه دارند،اما در طی سالیان گذشته نشر نتایج پژوهش در معتبرترین مجلات بین‌المللی به عنوان مهمترین معیار برای سنجش رشد و توسعه علمی بیش از اندازه مورد تاکید قرار گرفته است.

به گفته وی، نه فقط به کارگیری این شاخص به تنهایی، بلکه شیوه رتبه‌بندی کشور بر حسب کمیت تولید علم روشی است که نیاز به اصلاح دارد.

سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC) اظهار کرد: بررسی اطلاعات موجود در پایگاه استنادی اسکوپوس تا تاریخ ۹ دی ماه ۱۳۹۴ (انتهای سال ۲۰۱۵ میلادی ) نشان می‌دهد که جمهوری اسلامی ایران رتبه ۱۶ کمیت تولید علم جهان در سال ۲۰۱۵ را کسب کرده است. البته بدلیل آنکه حتی بعد از گذشت چندین ماه از پایان یک سال میلادی، اطلاعات کمیت تولید علم کشورها همچنان در پایگاه‌های استنادی تکمیل می‌شوند، بهترین روش برای اعلام رتبه قابل اتکای کمیت تولید علم چندین ماه پس از پایان سال مورد نظر است.

دهقانی تاکید کرد: جمهوری اسلامی ایران در سال ۲۰۱۴ میلادی نیز در جایگاه ۱۶ کمیت تولید علم جهان قرار داشت.

وی گفت: در سال ۲۰۱۳ میلادی ایران رتبه ۱۸ کمیت تولید علم دنیا را کسب کرده بود. در این سال سوئیس رتبه ۱۷ را در اختیار داشت، اما اختلاف ایران و سوئیس تنها در ۴۰ مدرک بود، به عبارت دیگر اگر پژوهشگران جمهوری اسلامی ایران ۴۱ پژوهش دیگر را در سطح بین المللی منتشر کرده بودند، آنگاه رتبه ۱۷ از آن ایران می‌شد.

سرپرست پایگاه استنادی علوم جهان اسلام با بیان این که این رقم فقط شامل یک دهم درصد از کل تولید علم جمهوری اسلامی ایران بوده به طرح این سوال پرداخت که آیا اصولا این شیوه رتبه بندی که در کشور رایج شده، صحیح است؟ و در ادامه تصریح کرد: میزان تولید علم دنیا پدیده ثابتی نبوده و مرتبا در حال افزایش است، با این حال از سال ۲۰۱۲ میلادی از سرعت رشد آن دائما کاسته شده است؛ بنابراین هر چند میزان کمیت تولید علم دنیا از ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۴میلادی افزایش یافته، اا روند رشد آن نسبت به سال های قبل از آن کاهش داشته است.

بنا بر اعلام وی، در سال ۲۰۱۲میلادی دنیا نسبت به سال ۲۰۱۱میلادی حدود یکصد هزار مدرک بیشتر تولید کرد. این افزایش برای سال های ۲۰۱۳ میلادی به ۲۰۱۲ به حدود ۹۲۰۰۰ مدرک رسید. تعداد مدارک در سال ۲۰۱۴میلادی نسبت به سال ۲۰۱۳میلادی تنها حدود بیست و یک هزار مدرک افزایش یافت. تولید علم سال ۲۰۱۵ میلادی نیز هنوز کامل نشده و نسبت به سال ۲۰۱۴ میلادی حدود پانصد هزار مدرک اختلاف دارد.

وی در ادامه گفت: تولید علم دنیا در سال ۲۰۱۴ نسبت به سال ۲۰۱۳ میلادی به میزان هشت دهم درصد رشد داشته و این در حالی است که دنیا در سال ۲۰۱۳ میلادی تنها حدود سه و نیم درصد بیش از سال ۲۰۱۲ میلادی علم تولید کرد. همین وضعیت برای نسبت سال ۲۰۱۲ به ۲۰۱۱ میلادی نیز وجود دارد که میزان رشد حدود چهار درصد بود. بنابراین روند رشد تولید علم در سطح بین المللی هر چند رشد داشته؛ اما میزان رشد کاهش یافته است.

رییس مرکز منطقه ای اطلاع رسانی علوم و فناوری (RICeST) گفت: بررسی میزان رشد کمیت تولید علم ۲۰ کشوری که بیشترین میزان کمیت تولید علم دنیا در سال های ۲۰۱۳ و ۲۰۱۴ را تولید کرده‌اند نشان می‌دهد که جمهوری اسلامی ایران در سال ۲۰۱۴ میلادی به نسبت سال ۲۰۱۳ میلادی چهارمین کشور از لحاظ رشد علمی در دنیا بوده است. ایران حدود ۴.۴ درصد رشد علمی داشته است. سه کشور قبل از ایران کشورهای روسیه، هند و چین هستند که به ترتیب حدود ۱۴.۰۵درصد، ۱۰.۲۶درصد، و ۶٫۸۵ درصد رشد علمی داشته‌اند. در همین دوره زمانی ۱۲ کشور از برترین تولید کنندگان کمیت علم دنیا از جمله آمریکا، انگلیس، فرانسه، هلند و ژاپن دارای رشد منفی بوده اند.

دهقانی خاطرنشان کرد: در سال ۲۰۱۴ میلادی تاکنون تعداد مدارک منتشر شده یا همان کمیت تولید علم ایران در پایگاه استنادی اسکوپوس به ۴۲ هزار و ۹۹۳ مدرک رسیده است. این رقم در سال ۲۰۱۳ میلادی تعداد ۴۱ هزار و ۱۸۴ مدرک و در سال ۲۰۱۲ میلادی تعداد ۴۰ هزار و ۳۸۵ مدرک بود. جمهوری اسلامی ایران در سال ۲۰۰۵ میلادی تنها ۸۱۸۰ مدرک در سطح بین المللی منتشر کرده بود که مقایسه این رقم با وضعیت حاضر نشان می‌دهد که در ده سال گذشته تولید علم کشور بیش از پنج برابر افزایش یافته است.

وی افزود: بر اساس آمار موجود تا پایان سال ۲۰۱۵ میلادی کشور هلند با تعداد ۴۶ هزار ۲۷ مدرک در جایگاه پانزدهم کمیت تولید علم دنیا و جمهوری اسلامی ایران با ۳۶ هزار و ۴۳۰ مدرک (با اختلاف ۹ هزار و ۵۹۷ مدرک) در جایگاه شانزدهم قرار دارد. همچنین کشور هلند در سال ۲۰۱۴ میلادی تعداد ۱۱ هزار و ۶۱ مدرک بیشتر از جمهوری اسلامی ایران تولید کرده است.

دهقانی در پایان گفت: مترداف دانستن کمیت تولید علم با رشد و توسعه علمی به یک گفتمان غالب در سطح ملی بدل شده و هم اکنون نیاز به تغییر آن کاملا مشهود است. کسب مرجعیت بین‌المللی در علم و فناوری با تکیه صرف بر کمیت تولید علم حاصل نمی‌شود. گام نهادن در جهت ارتقای سطح کیفی پژوهش ها، گسترش تعاملات علمی بین المللی و تبدیل علم به ثروت و قدرت ابعاد دیگری هستند که باید در دستور کار سیاستگذاران علم و فناوری کشور قرار گیرند تا علم کشور همچنان شتابان و به صورت همه جانبه مسیر رشد و اعتلای خود را طی کند.