لایحه «سلامت روان» که از سوی وزارت بهداشت مطرح و در صورت تصویب در هیات دولت، سر از بهارستان در خواهد آورد، این روزها دغدغه متولیان سلامت روان که روانشناسان و مشاوران هستند شده است. طبق این لایحه، سلامت روان، بدون در نظر گرفتن «ارتقا» و «پیشگیری»، تنها به ساماندهی بیماران شدید روانی آن هم برای بستری در بیمارستان ها می پردازد.
گروه اجتماعی خبرگزاری یوپنا؛ ژیلا آهنگرزاده: عباسعلی اللهیاری، رییس سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور، با بیان این که لایحه سلامت روان توسط وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نهایی، برای اظهار نظر به دستگاه های مختلف فرستاده و اکنون در کمیسیون اجتماعی هیات دولت در حال بررسی است، اظهار داشت：پس از بررسی سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور نسبت به این لایحه، متوجه شدیم که ایرادهای اساسی در کلیات و جزئیات آن وجود دارد.
اللهیاری افزود: نام این لایحه، «سلامت روان» است ولی در محتوا به نحوه ساماندهی بیماران سایکوتیک که به شدیدترین بیماری های روانی مبتلا هستند، می پردازد.
این نماینده دوره های ششم و هفتم مجلس شورای اسلامی، گفت: لایحه سلامت روان، درباره نحوه ساماندهی برای بستری در بیمارستان و نقش سازمان هایی مانند بهزیستی است.
وی افزود: با این که ساماندهی بیماران مبتلا به اختلالات شدید روانی(سایکوزها)؛ که بینش آن ها مختل شده است و توانایی جهت یابی زمانی، مکانی و شخص را ندارند و ممکن است به خود و دیگران آسیب بزنند و مهارتهای خود مراقبتی در آنها به شدت آسیب دیده است، اقدامی ارزشمند محسوب می شود، اما این که نام این ساماندهی را لایحه سلامت روان بگذاریم، خطا و جفایی استراتژیک است که برازنده نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران نیست که ما اسم مقدس سلامت روان را چنان کاهش دهیم که در آن لایحه نحوه ساماندهی بیماران شدید روانی را دنبال کنیم. این خطای علمی و راهبردی است و در محافل و مراکز علمی دنیا مورد تمسخر قرار می گیریم.
اللهیاری تصریح کرد: سلامت روان مفاهیم و محورهایی دارد که اولین آن ارتقا است. طبق این محور فرد سالم است و به اختلالی روانی نیز مبتلا نیست، اما می خواهد وضعیتی بهتر داشته باشد. زیرا سلامت روان حد نهایی ندارد. انسان ظرفیت شکوفایی سلامت روان اش چنان گسترده است که طبق مفاهیم ناب اسلامی می تواند تا خدا پیش برود، بنابراین انسان از خاک تا خدا قابل رشد و تعالی است.
وی ادامه داد: مصداق هایی که دین مبین اسلام از انسان کامل که مرهون داشتن سلامت روان است، دارد، قابل مقایسه با مکاتب دیگر دینی نیست.
وی تاکید کرد: تعالی و شکوفایی تمام ظرفیت های وجودی انسان ارتقا است که خبری از آن در لایحه سلامت روان نیست و یکی از حلقه های مفقوده ما این است که کمتر به بعد پیشگیری و ارتقا پرداخته ایم. این لایحه نه تنها به محور ارتقا نپرداخته است، بلکه آن را از چنین مولفه مهمی بی نیاز نشان داده است. این در حالی است که کشورهایی با مبانی دینی ضعیف تر به محور ارتقا در سلامت روان اهمیت فراوانی می دهند.
رییس سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور، اظهار داشت: محور دیگر سلامت روان پیشگیری است که به سه سطح اولیه، ثانویه و ثالث تقسیم می شود. در پیشگیری اولیه سعی می کنیم افرادی که در معرض آسیب روانی هستند به اختلالات روانی مبتلا نشوند. این نوع پیشگیری از ارتقا، یک مرحله پایین تر است و با این که افراد به بیماری مبتلا نیستند، اما هر آن ممکن است مبتلا شوند بنابراین یک هدف عمده نظام سلامت هر کشوری این است که به پیشگیری سطح اول پرداخته شود و گروه هایی که در معرض آسیب های روانی، اجتماعی و معنوی هستند را شناسایی کنیم و برای آن ها برنامه ریزی کنیم به عبارت بهتر با دیدگاهی اجتماعی به گلوگاه ها و خاستگاه و پدید آیی اختلالات روانی متمرکز می شویم و برنامه های کلان سلامت را طوری تنظیم می کنیم که مهارت های پیشگیرانه و سبک زندگی سالم در افراد ارتقا یابد تا به آسیب مبتلا نشوند.
وی افزود: متاسفانه در این لایحه از این سطح پیشگیری نیز خبری نیست.
اللهیاری یادآور شد: پیشگیری سطح دوم زمانی انجام می شود که افراد به اختلالی مبتلا شده اند و تلاش می شود تا در اولین مراحل بروز اختلال به آن پرداخته شود تا افراد مبتلا بهبودی پیدا کنند و هر چه سریع تر به سلامت برگشته و محور ارتقا را که پیشتر درباره آن صحبت شد، طی کنند. متاسفانه در لایحه سلامت روان، از این سطح پیشگیری هم خبری نیست.
وی خاطر نشان کرد: در پیشگیری سطح سوم که کمتر به پیشگیری شبیه است، افراد مبتلا که امیدی به بهبودی آن ها نیست، با بیماری خود سازگار می شوند تا دست کم، عملکرد شغلی و اجتماعی آن ها که بر اثر ابتلا به اختلال روانی مختل شده است، به حداقل برسد. شاید بتوان گفت لایحه سلامت روان به این سطح پیشگیری پرداخته است.
اللهیاری گفت: این که به محور ارتقا و پیشگیر اولیه و ثانویه توجه نکنیم و تنها ساماندهی بیماران روانی را سلامت روان نام بگذاریم جفا است و دانشمندان و محافل علمی ما را نمی بخشند.
وی افزود: خوشبختانه پی گیری هایی با کمیسیون اجتماعی دولت به عمل آمده است و این کمیسیون نیز مجموعه روانشناسان و مشاوران کشور را به عنوان مرجع صلاحیت دار برای اظهار نظر درباره سلامت روان می داند.
رییس سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور، تصریح کرد: شورای مرکزی سازمان نظام، کمیسیون های تخصصی، شوراهای استانی، همه مدیران گروه های روان شناسی و مشاوره دانشگاه های دولتی و غیر دولتی، دارندگان مجوز پروانه اشتغال حرفه ای و متخصصان روانشناسی و مشاور چه در قالب شخصیتی حقیقی با این لایحه مخالف هستند و بیانیه ای در این خصوص صادر کرده اند و نسبت به این لایحه معترض هستند چرا که آن را به ضرر نظام علمی کشور می دانند.
وی افزود: تدوین چنین لایحه ای توسط وزارتی مانند بهداشت، درمان و آموزش پزشکی که در سلامت روان بیش از ۲۰ درصد مداخله ندارد نوعی انحصارگرایی وعدم توجه به سایر کارگزاران سلامت است چرا که مفهوم سلامت موضوعی فرابخش و فرا وزارتخانه ای است.
اللهیاری ادامه داد: سلامت شامل جسمانی، روانشناختی، اجتماعی و معنوی می شود و از این ابعاد تنها سلامت جسمانی بر عهده وزارت بهداشت است. آیا این درست است که نگاه نیم قرن پیش که می گوید متولی سلامت از تولد تا مرگ وزارت بهداشت است را اکنون که مفهوم سلامت در دنیا اساسی شده است و متولیان و کارگزاران دیگری دارد، مد نظر قرار دهیم.
وی افزود: حتی همان ۲۰ درصد سلامت که به بعد جسمانی مربوط می شود تحت تاثیر سلامت روان است. بسیاری از بیماری های جسمانی که منشا روانی دارند به دلیل همین نگاه نادست درمان نمی شوند. برخی افراد سال ها با زخم معده درگیر است، اما پس از بهبودی، یک زخم دیگر به دلیل استرس و جنبه های روانی ایجاد می شود. اگر با تغییر نگاه از سلامت جسمانی به روانی رو به رو شویم و تیم روانشناس و مشاور را برای مقابله فرد با استرس با روش هایی مانند تغییر افکار و نگاه به زندگی فعلی فرد مبتلا به کار بگیریم حتما زخم جدیدی ایجاد نخواهد شد.
رییس سازمان نظام روانشناسی و مشاوره کشور، خاطر نشان کرد: تجربه نشان می دهد بیمارانی که نزد پزشکانی رفته اند که به جنبه های روانشناختی آگاه بوده اند و بیمار را به تیم ها روانشناختی ارجاع داده اند بهبودی یافته اند.
وی تاکید کرد: در بحث روانشناختی سلامت روان به سلامت باورها و افکار، عواطف، احساسات و هیجان ها و رفتار و عملکرد ظاهری فرد مربوط است.
اللهیاری گفت: دارویی در دنیا کشف نشده است که فکر غیرمنطقی فرد مبتلا به اختلالی را منطقی کند. دارویی برای سوق دادن عواطف و احساسات افراد به سمت سلامت کشف نشده است، همچنین دارویی برای پختگی رفتار فرد ناهنجار وجود ندارد. بنابراین کارگزار سلامت روان، روان شناسان و مشاوران هستند که متاسفانه تاکنون از توانمندی این افراد به طور کامل استفاده نشده است.
وی افزود: در سلامت اجتماعی صحبت از رشد و پختگی اجتماعی افراد است. این که انسان به عنوان موجودی اجتماعی انسجام، وحدت، بردباری و سرمایه اجتماعی خود و کشورش را افزایش دهد و پزشکان و جراحان برای این مقوله دارو یا روشی سراغ ندارند.
اللهیاری گفت: در بعد سلامت معنوی نیز صحبت از خلا معنوی و ایمان ضعیف برخی افراد است که ممکن است سلامت جسمانی، روانی و اجتماعی نیز داشته باشند. امروزه در دنیا ثابت شده است به دلیل خلا های معنوی و نبود عنصری الهی در زندگی، افراد می توانند به اضطراب های وجودی و افسردگی مبتلا شوند. برای داشتن سلامت کامل باید به بعد معنوی نیز پرداخته شود که روحانیون می توانند این خلا های معنوی را پوشش دهند.
وی ادامه داد: در لایحه سلامت روان تنها به نگهداری بیماران شدید روانی در بیمارستان ها توسط متخصصان جسمانی و حداکثر روانپزشکان مربوط می شود. احساس می کنیم این رفتار نشات گرفته از طرز فکر پزشکان و روانپزشکانی است که می خواهند این انحصار را در حیطه وظایف خود نگه دارند.
اللهیاری اظهار داشت: به عنوان کارشناس از هیات محترم دولت که مانند همیشه به دور از دغدغه های صنفی به حل مشکلات جامعه می پردازند، انتظار می رود به بررسی این لایحه بپردازد تا سلامت روان این قدر تقلیل پیدا نکند. ما منکر خدمات ارزشمند پزشکان و روانپزشکان در بعد سلامت نیستیم، اما این موضوع نباید منجر به ورود این عزیزان به عرصه هایی شود که آن ها متولی آن نیستند.
وی خاطر نشان کرد: این موضوع نه تنها خدمت به جامعه نیست بلکه انحراف بزرگی را ایجاد می کند که سال های بعد متوجه آن خواهیم شد.
انتهای پیام
