مهدی کنعانی
از قدیم گفته اند بی مایه فطیر است. این ضرب المثل در مورد کارآفرینی هم صدق می کند و بسیاری از کارآفرینان برای تحقق طرحهای خود در پی شریک یا سرمایه گذار "مایه دار" بوده اند. با این حال از ديرباز چالشي ميان كارآفرينان و این تامين كنندگان منابع مالي مطرح بوده و آن اينكه هر دو احساس مي كردند، آن ديگري تنها به عنوان ابزاري براي رفع نياز و رسيدن به هدف، به او مي نگرد. چالشهاي مداوم و جداشدن هاي زودهنگام و خونين، سرنوشت بسياري از چنين سرمايه گذاران و كارآفريناين بوده است. اما در روابط ميان كارآفرينان و سرمايه گذاران خطر پذير، اين سرمایه گذاران تنها نقش تأمين‌كنندگان منابع مالي را ندارند و با مشاركت در مديريت، بازاريابي راهبردي و برنامه‌ريزي شركتهاي مورد نظر، به رشد آنها كمك مي‌كنند. همچنين با اشتراك گذاري اعتبار تجاري و كانالهاي ارتباطي خود، به بازارسازي و توسعه جايگاه شركت نوپاي نوآور و دانش بنيان در بازار كمك مي كنند؛ آنها شريك كارآفرين مي شوند، نه فقط در سود و زيان، كه در فرآيند و توسعه كار. به بيان ديگر آنها فقط تأمين كنندۀ منابع مالي نيستند، سرمايه گذاراني هستند از جنس خود كارآفرينان.
در تعریفی خلاصه سرمایه‌گذاری خطرپذیر (به انگلیسیVenture Capital ) عبارت است از تأمین سرمایه لازم برای شرکت‌ها و کسب‌وکارهای نوپا (استارت آپ) و کارآفرین که مستعد جهش و رشد ارزش و البته ریسک فراوانی است. این شرکت‌ها در مراحل ابتدایی رشد و تکامل اقتصادی خود، مورد توجه سرمایه‌گذارانی هستند که با ارزیابی موشکافانه خود، شکاف سرمایه و کمبود نقدینگی شرکت‌های کارآفرین را جبران می‌کنند و در گروه سهام‌داران آنها قرار می‌گیرند. سرمایه‌گذار ریسکپذیر با مدیریت فعالانه و برنامه‌ریزی در توسعه مدل‌های راهبردی، در کسب‌وکار هدف و ارزش افزوده و افزایش قیمت سهام این شرکت‌ها نقش مهمی ایفا می‌کند. رونق و توسعه فعالیت‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر موتور محرکه و محور اصلی رشد محصولات جدید و نوآوری در عرصه فناوری است. به عبارت دیگر سرماية خطر پذير، پولي و اعتبارات مالي است كه به‌همراه مشاوره هاي مديريتي مداوم، بازارسازي، بازارگشايي و …، توسط صندوق‌‌‌ها، نهادها و يا اشخاص حرفه اي فعال در اين حوزه در اختيار شركتهاي جوان نوپا، نوآور و آتيه‌دار قرار مي‌گيرد. اين سرمايه گذاران معمولاً، داراي كارشناساني حرفه‌اي و مجرب در زمينة مديريت كسب و كار، حسابداري امور مالي، بازاريابي و … هستند كه مي‌توانند تجربيات و ارتباطات خود را (همراه با پشتيباني مالي) در اختيار فنآفرينان، مخترعين، صاحبان ايده هاي تجاري و … (كه عمدتاً تخصص فني در خور ولي دانش و مهارت تجاري كمي دارند) قرار دهند. شرکت سرمایه‌گذار را سرمايه گذار خطرپذير و پولی که به شرکت در حال رشد داده می‌شود سرمایه خطرپذیر گفته می‌شود.
به سرمايه گذاری خطرپذیر، «سرمایه گذاری ریسکپذیر»، «سرمایه‌گذاری جسورانه» و «سرمایه‌گذاری کارآفرینانه» نیز گفته می شود، چرا که آنها نیز همانند کارآفرینان در سود و زیان شریک شده و با تصدي كرسي مدیریتی (معمولاً با حق امضاء مالي)، علاوه بر مشارکت در هدایت شرکت، تجربه تجاري و ارتباطات بازار خود را در اختيار اين شركتها قرار مي دهند؛ نرخ موفقیت تجاری نوآوریهای تحت پوشش این نوع سرمایه گذاران بسیار بالاتر از میانگین است، به نحوی که ده‌‌‌ها سال است كه سرمايه‌گذاران خطر پذير با حمايت از شركتهاي كوچك، كارآفرين و فناورانه، نقش چشمگيري در خلق فرصت‌هاي شغلي، رشد اقتصادي و افزايش توان رقابت بين‌المللي كشورها داشته‌اند. شركتهاي معتبري مانند «اپل»، «مايكروسافت» و «گوگل» از معروف‌‌‌ترين بنگاه‌هايي هستند كه در مسير توسعة ابتدايي خود از سرمايه‌هاي خطر پذير استفاده كرده‌اند.
اين نوع سرمايه گذاري هم در آمریکا و هم در برخي كشورهاي توسعه يافته و در حال توسعه، یکی از اركان اصلي پيشرفت مبتني بر نوآوري و تامين مالي کارآفرینی است. حتی در بسیاری از کشورها این نوع سرمايه گذاري مكمل بسياري ديگر از نهادها و روشهاي حمايت از نوآوري است، به نحوی كه در اكثر كشورها مراكز رشد، پاركهاي فناوري، مراكز شتابدهي و ديگر نهادها، غالباً يا اقدام به تاسيس نهادهاي سرمايه گذاري خطر پذير وابسته به خود كرده اند و يا تعاملي نزديك با بازيگران اين حوزه دارند. توسعه هر چه بیشتر این نوع سرمایه گذاری، محرک سایر نهادهای اکوسیستم کارآفرینی و جزو اولین ملزومات توسعه کارآفرینی در ایران است.
