رشد دستاوردهای پژوهش و فناوری در دولت یازدهم

فرآیند تولید علم در دانشگاه ها، پژوهشگاه و مراکز تحقیقاتی وابسته به وزارت علوم از ابتدای دولت یازدهم تاکنون در مسیری رو به پیشرفت قرار گرفته و ارتقای جایگاه علمی بین المللی و رشد سهم کشورمان در تولید علم دنیا، مصداق روشنی بر این امر است.
به گزارش یوپنا،  براساس تازه ترین گزارش آماری وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، رتبه علمی ایران که در ابتدای فعالیت دولت یازدهم (۱۳۹۲) بنا بر مستندات پایگاه اسکوپوس در جایگاه ۱۸ دنیا و بر مبنای مستندات پایگاه ISI در جایگاه ۲۱ دنیا قرار داشت، در سال جاری (۱۳۹۵) به رتبه ۱۶ ارتقا یافته است.
جمهوری اسلامی ایران که در سال ۱۳۹۲ برابر با ۲۰۱۳ میلادی براساس گزارش های پایگاه ISI ، حدود ۱٫۳۴ درصد از سهم تولید علم دنیا را دراختیار داشت، در طول فعالیت دولت یازدهم موفق شد این سهم را به ۱٫۳۸ درصد در سال ۱۳۹۳ ، ۱٫۴۸ درصد در سال گذشته و ۱٫۸۲ در سال جاری (تاکنون) افزایش دهد و به این ترتیب، رشد ۱۴/. درصدی را در این زمینه محقق سازد.
پایگاه استنادی اسکوپوس، رتبه علمی ایران در سطح منطقه و جهان اسلام را در سال ۱۳۹۲، رتبه اول و پایگاه ISI کشورمان را رتبه دوم منطقه اعلام کرده بودند که اکنون براساس شاخص های هر دو پایگاه، جمهوری اسلامی ایران جایگاه نخست علمی منطقه را دراختیار دارد.

**رشد ۱۰ درصدی تولید مقالات علمی ایران از ابتدای دولت یازدهم تاکنون
درحالی که در سال آغازین فعالیت دولت یازدهم، تعداد ۳۰ هزار و ۹۴۶ مقاله از طرف پژوهشگران ایرانی در پایگاه ISI نمایه شده بود، تاکنون و درحالیکه چندماه به پایان سال باقی مانده، تعداد ۱۹ هزار و ۳۰۶ مقاله ایرانی در این پایگاه بین المللی به ثبت رسیده است که نسبت به مدت مشابه سال ۱۳۹۲، رشد ۱۰ درصدی نشان می دهد و تعداد مقالات نمایه شده در پایگاه اسکوپوس که ۴۱ هزار و ۴۵۵ عنوان در سال ۱۳۹۲ بود، در سال جاری تقریبا ثابت مانده است.
آمار دانشگاه های ایرانی در بین دانشگاه های برتر دنیا در سه سال گذشته، رشد ۸۰۰ درصدی نشان می دهد به گونه ای که تا سه سال قبل، فقط یک دانشگاه ایرانی در جمع دانشگاه های برتر دنیا قرار داشت که اکنون هشت دانشگاه از کشورمان به این جمع راه یافته اند.
طبقه بندی جهانی لایدن، در سال ۱۳۹۲ تعداد ۵ دانشگاه از ایران را جزء یک درصد دانشگاه های برتر و تاثیرگذار دنیا معرفی کرد و این آمار با رشد ۲۹۰ درصدی در سه سال گذشته، اکنون به ۱۴ دانشگاه رسیده است.
در این مدت، آمار انجمن های علمی کشور با رشد ۹ درصدی از ۳۲۲ به ۳۵۱ انجمن افزایش یافته و تعداد نشریات علمی – پژوهشی با رشد حدود ۱۰ درصدی از ۹۳۴ به یک هزار و ۲۷ عنوان نشریه و آمار نشریات علمی – ترویجی نیز از ۱۲۸ به ۱۴۵ نشریه افزایش یافته است که رشد ۱۳ درصدی نشان می دهد.
تعداد موسسات پژوهشی دارای مجوز وزارت علوم نیز در ابتدای فعالیت دولت یازدهم، ۶۶۹ موسسه بود که در این مدت با رشد ۴۲ درصدی به ۹۵۱ موسسه افزایش یافته است.
درحالی که ۱۴۶ مرکز رشد علم و فناوری در سال ۱۳۹۲ در کشور فعالیت می کردند اکنون ۱۷۰ مرکز رشد فعال هستند و ۵ پارک علم و فناوری جدید در این مدت ایجاد شده است به گونه ای که تعداد این پارکها از ۳۳ به ۳۹ رسیده است.

**افزایش ۶٫۵ برابری آزمایشگاه های مرکزی دانشگاه های کشور
در زمینه آزمایشگاه ها که از زیرساخت های ضروری برای رشد تحقیق و علم در هرکشوری محسوب می شود نیز دولت یازدهم گام های مثبتی برداشته است به طوری که طی سه سال گذشته، شمار آزمایشگاه های مرکزی در مراکز آموزش عالی کشور از ۲۱ مرکز به ۱۳۱ آزمایشگاه رسیده است.
در ابتدای فعالیت دولت یازدهم، تعداد ۲۰۰ آزمایشگاه به شبکه شاعا (شبکه آزمایشگاه های علمی ایران) متصل بودند که در سه سال اخیر، تعداد اعضای این شبکه علمی به یک هزار و ۴۵۱ آزمایشگاه افزایش یافته است.
در این مدت همچنین شاهد رشد قابل ملاحظه ای در تعداد آزمایشگاه های دارای استانداردهای HSE ( سیستم مدیریت بهداشت، ایمنی و زیست محیطی) هستیم به گونه ای که در سال ۹۲، نظام HSE در ۱۲ آزمایشگاه مستقر شده بود که این سیستم اکنون در ۶۰ آزمایشگاه پژوهشی کشور استقرار یافته است.
هرچند آمار شرکت های دانش بنیان و واحدهای فناور مستقر در پارک های علم و فناوری و مراکز رشد برای سال جاری (۱۳۹۵) هنوز نهایی نشده است اما آمارهای بازه زمانی ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۴ نشان می دهد که در این مدت، تعداد شرکت های دانش بنیان از ۱۴ به ۹۴۶ و شمار واحدهای فناور نیز از سه هزار و ۴۰۰ به چهار هزار و ۴۰۰ واحد رسیده است.
آمار مراکز کارآفرینی و نوآوری فعال در مراکز آموزشی، پژوهشی و فناوری کشور نیز برای سال جاری در دست تکمیل است، ولی آمار این مراکز از ۵۵ در سال ۱۳۹۲ به ۱۱۲ مرکز در سال گذشته گزارش شده است.
ایجاد مناطق ویژه علم و فناوری نیز برای اولین بار در دولت یازدهم و در سال ۹۳ کلید خورد که تاکنون پنج منطقه در پنج استان کشور راه اندازی شده است.
پارک های علم و فناوری و مراکز رشد کشور در سال ۱۳۹۲، تعداد ۲۲ هزار و ۳۵ شغل مستقیم ایجاد کردند، درحالی که از ابتدای امسال تاکنون که کمتر از نیمی از سال را گذرانده ایم، حدود ۳۰ هزار اشتغال توسط این پارک ها و مراکز رشد گزارش شده است.
آمار صادرات دانش بنیان پارک های علم و فناوری و مراکز رشد نیز ۱۴٫۱ میلیون دلار بود که این رقم تا پایان شهریور سال ۹۴ به بیش از ۵۰٫۵ میلیون دلار افزایش یافته و آمار صادرات امسال نیز هنوز نهایی نشده است.
در نمایشگاه دستاوردهای پژوهشی و فن بازار سال ۱۳۹۲ ، شرکت کنندگان در نمایشگاه مبلغ ۵۰ میلیارد ریال قرارداد با صنعت منعقد کردند و مبلغ قراردادهای منعقده در سال گذشته، هشت برابر رشد داشت و به ۴۲۵ میلیارد ریال رسید و انتظار می رود در نمایشگاه امسال که در فصل پاییز برگزار می شود، قراردادهای قابل توجهی میان بخش های دانشگاهی و پژوهشگاهی و صنعت منعقد شود.
روند تولد شرکت های زایشی نیز در دولت یازدهم با رشد خوبی روبه رو بوده است و درحالی که در سال ۹۲ تعداد ۴۳ شرکت زایشی (اسپین آف) ایجاد شدند، آمار سه ماهه اول امسال، ایجاد ۳۴ شرکت زایشی را نشان می دهد.
به گزارش ایرنا، شرکت های زایشی، در فرآیند جدا سازی یک واحد یا یک شرکت فرعی از یک شرکت مادر از طریق اهدای سهام آنها خلق می شوند.

**رشد ۵۰ درصدی فناوری های خلق شده در پارک های علم و فناوری
رشد ۵۰ درصدی تعداد فناوری های خلق شده در پارک های علم و فناوری و مراکز رشد در فاصله زمانی سال ۱۳۹۲ تا ۱۳۹۴ نیز از جمله دستاوردهای پژوهشی دولت یازدهم به شمار می آید و در سه ماهه نخست امسال نیز آمار فناوری های خلق شده از یک هزار و ۴۵ مورد فراتر رفته است.
در آغازین سال فعالیت دولت یازدهم، ۷۷۳ ایده علاوه بر تبدیل به محصول، تجاری سازی نیز شدند که این آمار در سال ۹۴ به یک هزار و ۸ مورد رسید و در سه ماهه اول امسال هم ۵۴۹ ایده، فرآیندهای تبدیل به محصول و تجاری سازی را با موفقیت پشت سر گذاشته اند.
هرچند در زمینه ثبت اختراع در پارک ها و مراکز رشد علم و فناوری کشور و میزان گردش مالی شرکت های مستقر در این مراکز، برای امسال آمار رسمی تهیه و ارائه نشده است ولی گزارش های موجود، روند رو به رشد این زمینه ها را در سومین سال فعالیت دولت یازدهم نوید می دهد.