افکار عمومی با سنجیدن میزان سود و هزینه که این جریان برای کشور داشته، به این نتیجه دست یافت که چنین گفتمان ایدئولوژیکی برای جامعه در حال گذار ایران می تواند آسیب های اساسی را وارد کند.
گروه سیاسی – گفتمان اصول گرایی با مولفه های آرمانی خود در انتخابات ریاست جمهوری ۹۲ شکست خورد که شاید بتوان گفت که این شکست مقدمه شکست در انتخابات مجلس ۹۴ بود بخصوص در تهران که از ۳۰ نفر نماینده مجلس شورای اسلامی، لیست امید با نگرش اصلاح طلبانه و اعتدالی موفق به گرفتن تمامی کرسی های نمایندگی مجلس تهران شد.
به گزارش خبرگزاری «یوپنا»، همچنین شاید بتوانیم این فرضیه را نیز بیان کنیم که با توجه به عملکرد دولت تدبیر و امید بخصوص در بحث سیاست خارجی و همچنین باز شدن فضای سیاسی و گسترش آزادی بیان در کشور، شاهد شکست دیگر اصول گرایان در انتخابات ریاست جمهوری ۹۶ بود که در این صورت اعتماد و سرمایه اجتماعی بین نیروهای اصول گرا و مردم بشدت پایین می آید.
شعارها و جهت گیری هر گفتمان به مرور زمان برای افکار عمومی مشخص و عملکرد هر طیفی مورد واکاوی قرار می گیرد. حوزه عمومی جامعه بخصوص کنش گران سیاسی و اجتماعی با توجه به انتخابات ۹۲ و ۹۴ تمایلی برای برگزیدن نیروهای اصول گرا در جامعه ندارند. شاید ذکر این نکته که اصول گرایان با بحران مشروعیت مردمی مواجه هستند و توانایی و قدرت بسیج مردمی برای برنامه های خود را ندارند، تا حدودی با واقعیت های سیاسی جامعه منطبق باشد.
می توان برخی از دلایل عدم استقبال مردمی از این گفتمان را به شرح زیر برشمرد:
۱ – نیروهای اصول گرا به علت نفوذ در رسانه های ملی درصدد هستند که جهت گیری های سیاسی و فرهنگی خود را به مخاطبان انتقال بدهند. در واقع رسانه ها و تریبون ها رسمی کشور در دست نخبگان سیاسی و فرهنگی اصول گرایان بوده و از طریق همین تریبون های رسمی دست به گزینش موضوعاتی می زنند که فلان موضوع را از سایر موضوعات مهم تر تلقی جلوه بدهند.
دکتر روحانی طی این ۳ سال نسبت به عملکرد صدا و سیما تذکرات اساسی داده و از تک صدایی بودن رسانه ملی به شدت انتقاد کرده است.
از طرف دیگر رسانه ملی دیگر منبع اصلی آگاهی و دادن اطلاعات به افراد و شهروندان نیست. با ورود شبکه های مجازی در طی چند سال اخیر، این شبکه ها کارکرد احزاب پنهان را برای طیف تحول خواه داشته است. این شبکه ها ضمن نشان دادن واقعیت های عینی اجتماعی و همچنین بالا بردن آگاهی توده مردم نسبت به شرایط اجتماعی، سیاسی و فرهنگی، نقش تریبون مردمی و همچنین وسیله نیروهای تحول خواه و اصلاح طلب درون نظام شده است که از طریق آن خواسته ها و مطالبات صنفی و سیاسی خود را بیان کنند. پس با ورود چنین شبکه هایی رسانه ملی توانایی سانسور اطلاعات و تک صدایی بودن را از اصول گرایان گرفته است.
۲ – یکی از پارادوکس های که گفتمان اصول گرا در ایام انتخابات به آن دامن می زند و احتمالا در انتخابات ریاست جمهوری ۹۶ بحث آن باز شود، قضیه برجام و توافق هسته ای می باشد.
اصول گرایان در این زمینه بیان می کنند که انقلاب ۵۷ ایران بعد معیشتی و اقتصادی آنچنانی نداشت (ما نباید آرمان ها و شرافت خود را به خاطر رفع تحریم ها بفروشیم)؛ در واقع با نگاه ایدئولوژیک به انقلاب ۵۷ اعتقاد دارند، انقلاب برای رفع نیازهای اولیه و معیشتی نبوده است.
ولی همین گفتمان اصول گرا در انتخابات مجلس و ریاست جمهوری در شعارها و تبلیغات خود بر زیربنای اقتصاد و معیشت تاکید می کنند و از این طریق درصدد جذب آرا هستند. این نوع عملکرد برای کنش گران سیاسی و اجتماعی آشکار می شود و شاید باعث فاصله گیری مردم از این گفتمان شده باشد.
۳ – نکته ی دیگری که باید به آن توجه شود این امر می باشد که هر زمانی فضای باز سیاسی در جامعه متبلور شد و جامعه مدنی قوی بوده است، نیروهای پوپولیست و ایدئولوژیک توان رقابت با نیروهای تحول خواه را ندارند.
اصول گرایان طی چند سال اخیر نشان داده اند که از طریق پوپولیسم درصدد بدست گرفتن قدرت هستند، آنها از طریق تحریک احساسات ملی و مذهبی توده ها سعی می کنند این قشر از جامعه را به طرف خود جذب کنند.
پوپولیست ها معمولا از نارضایتی و سرخوردگی توده ها نهایت استفاده را می کنند و با زبان عامیانه خود را مدعی حقیقت می دانند (محمود احمدی نژاد از این روش استفاده کرد.) در واقع اصول گرایان از هر وسیله ای برای رسیدن به هدف (به دست گرفتن قدرت) استفاده می کنند و در سیاست خود مشی ماکیاولی را بکار می برند. ولی انتخابات مجلس و ریاست جمهوری ۹۲ نشان داد که جامعه و افکار عمومی دیگر به چنین شعارهایی پاسخ مثبت نمی دهد.
۴ – تجربه ریاست جمهوری محافظه کاران در سال ۸۴ تا ۹۲ نیز عملکرد این جریان سیاسی در کشور را بشدت خدشه دارد کرده است. افکار عمومی با سنجیدن میزان سود و هزینه که این جریان برای کشور داشته، به این نتیجه دست یافت که چنین گفتمان ایدئولوژیکی برای جامعه در حال گذار ایران می تواند آسیب های اساسی را وارد کند.
۵- نتایج تحقیقات پیمایشی و نظرسنجی در کشور نشان می دهد که عناصر و مولفه هایی که گفتمان محافظه کار اصول گرایی از طریق آنها درصدد بدست گرفت قدرت است تا حدودی در بین اجتماع کمرنگ تر شده است.
این مولفه ها که بیشتر رنگ ایدئولوژیگی و نگاه آرمانی به جهان و انقلاب ۵۷ دارد به کرات توسط نسل ها و کنشگران سیاسی و اجتماعی جامعه مورد بازبینی و بازاندیشی قرار می گیرند.
نگاه به جامعه در اوایل انقلاب نگاه آرمان خواه و ایدئولوژیکی بود، به طور مثال عرضه انقلاب ۵۷ به تمامی کشورها و ملت های مظلوم جهان در شرایط اوایل انقلاب با توجه به بحث هیجانات و احساسات عاطفی مسوولین و مردم و شور انقلابی آنها، بنظر طبیعی می آمد ولی با مرور زمان و تحول آگاهی های سیاسی و اجتماعی مردم، چنین نگاهی به نظر می رسد که پایگاه طبقاتی و اجتماعی آنچنانی نداشته باشد. ولی اصول گرایان همچنان بر این اصول پافشاری می کنند بدون اینکه خواست و نیازهای مردم را با توجه به تغییرات فرهنگی و اجتماعی وسیع درک کرده باشند.
در واقع اصول گرایان نسخه ای ایدولوژیک عرضه می کنند، که تقاضایی برای آن وجود ندارد.
بطور کلی فاصله گیری نیازها و خواست ها بین دولت و مردم می تواند نتایج منفی برا انقلاب ببار آورد و در دراز مدت اعتماد بین حکومت و ملت را خدشه دار کند.
اگر گفتمان اصول گرایی این فاصله را ایجاد کرده، برای حفظ موجودیت سیاسی خود در سطح جامعه ایران نیاز به خانه تکانی اساسی در اصول و مولفه های خود کند.
