هارمین محموله از خرید کیک زرد توسط ایران امروز وارد کشور می شود تا با احتساب این ۱۴۹ تن خریداری شده، ذخایر طلایی و راهبردی اتمی کشورمان از این محصول مهم در چرخه سوخت به حدود ۴۰۰ تن برسد . اینکه ایران توانسته است برای اولین بار پس از انقلاب، چنین خریدی از بازار محدود فروش کیک زرد دنیا انجام دهد ، شاید مهم ترین ویژگی این اقدام باشد. حالا جمهوری اسلامی ایران می تواند به راحتی ادعا کند در بازار هسته ای با تنوعی بالا حضور دارد و به خرید و فروش محصولات تولیدی و موردنیاز خود می پردازد؛ اتفاقی که در سایه برجام شکل گرفت .
یکی از معروف‌ترین محصولات میانی در چرخه سوخت، کیک زرد (U3O8) نام دارد که علی‌رغم رنگ تیره نزدیک به سیاه آن، در دنیا نیز به همین کیک زرد معروف شده است. فلسفه تولید چنین ماده ای ،عیار پایین اورانیوم طبیعی در سنگ معدن است که باعث شده تا برای تولید خوراک اولیه کارخانه فراوری اورانیوم که به یو‌سی‌اف معروف است، سنگ معدن اورانیوم در کارخانه تولید کیک زرد، تغلیظ گردد. این کیک زرد در نهایت برای تولید گاز UF6 طبیعی که خوراک اولیه سایت های غنی سازی است به کار می رود . جالب است که از نام کیک زرد چنین برمی آید که باید دنبال ماده ای خوش رنگ و شبیه کیک با زردی به سان آفتاب باشیم اما آنچه خروجی اصلی این کارخانه به شمار می رود پودری تیره رنگ نزدیک به سبز بسیار تیره است و جالب تر آنکه این اصطلاح در دنیا نیز به کار می رود.
چرخه سوخت هسته ای شامل چند حلقه است که تولید کیک زرد یکی از حلقه‌های مهم آن به شمار می‌رود و با توجه به رابطه مستقیم معدن اورانیوم و کارخانه تغلیظ اورانیوم معمولا در دنیا معدن و این کارخانه نزدیک هم هستند. پس از استخراج سنگ معدن اورانیوم ،این ماده معدنی که به صورت ناخالص و تقریبا دارای عیار ۴۰۰گرم در تن است به کیک زرد با غنای طبیعی (۰/۷درصد ) تبدیل می شود. این ماده ارزشمند و راهبردی پس از تولید در ایران و یا خرید از کشوری دیگر، به مجتمع UCF اصفهان حمل می شود تا در یکی دیگر از حلقه های چرخه سوخت به گاز UF6(هگزا فلوئورید اورانیوم) با غنای طبیعی تبدیل شود. این گاز ماده اولیه مجتمع های غنی سازی (مثل نطنز) است تا با استفاده از روش سانتریفیوژگازی به غنای مورد نیاز برسد سپس این مواد غنی شده به اصفهان منتقل می شود تا سایر مراحل را طی نماید.
در ایران تا سال‌های قبل کارخانه تولید کیک زرد در بندرعباس فعال بود و سنگ معدن آن نیز از معدن روباز گچین بندرعباس تامین می شد اما از ابتدای سال ۹۵کارخانه بزرگ‌تری به نام شهید بزرگوار هسته ای کشورمان “شهید‌رضایی نژاد” در اردکان استان یزد به راه اندازی آزمایشی رسید که از کارخانه بندرعباس مجهز تر و مدرن تر بوده و می‌تواند با ظرفیت بالاتری سنگ معدن استخراجی از معدن ساغند یزد را به کیک زرد مورد نیاز در یو سی اف اصفهان تبدیل کند.
اورانیومی که از معدن ساغند یزد می آید حدود ۳۰۰تا ۴۰۰گرم در تن خلوص دارد و به عنوان یک سنگ معدن با عیاری متوسط محسوب می شود اما با توجه به برنامه غنی سازی صنعتی در کشورمان نیاز داریم تا ذخایر راهبردی خود از کیک زرد را با خریدهای خارجی افزایش دهیم.در همین رابطه قبل از انقلاب حدود ۵۰۰ تن کیک زرد از افریقای جنوبی خریداری کردیم. این آخرین خرید کیک زرد ما از خارج کشور بود زیرا در تمام این سالها هیچ تولید کننده خارجی به علت تحریم های مختلف علیه ایران حاضر به فروش کیک زرد نبود. کمی قبل از اجرای برجام، جمهوری اسلامی حدود ۱۱ تن اورانیوم غنی شده زیر۵ درصد خود را با ۲۲۰تن کیک زرد معاوضه نمود. اما در روزهای اخیر توانستیم برای اولین بار در ۴۰ سال گذشته کیک زرد را از یک کشور خارجی بخریم. در این اقدام ایران ۱۴۹ تن کیک زرد از روسیه خریداری و به مجتمع یو سی اف اصفهان منتقل کرد. با این خرید هم اکنون ایران علاوه بر ۴۰۰تن ذخیره استراتژیک گاز UF6طبیعی ، حدود ۴۰۰تن کیک زرد نیز در اختیار دارد.
ذخیره ۴۰۰تن کیک زرد به همراه ۴۰۰تن گاز UF6 موجود در ایران و ادامه تولید کیک زرد از منابع و معادن داخلی پیام محکم و جدی برای طرف مقابل دارد که در صورت هرگونه نقض عهد یا ایجاد مشکلی در اجرای برجام، ایران می تواند با شروع برق آسای غنی سازی در مجتمع های موجود و با سانتریفیوژهای نسل جدید، ذخایر غنی شده خود را به سرعت افزایش دهد.یادمان نرفته اولین نگرانی ها و لرزه ها بر دشمنان ایران را زمانی شاهد بودیم که در ابتدای دهه هشتاد اعلام شد ایران به فناوری تولید کیک زرد دست یافته است.
منبع: روزنامه خراسان
