سیدعلی عباسی
تجربه بانک ها برای مراودات مالی و تامین نقدینگی در دنیا پذیریفته شده و بود و دارای دستاوردهایی برای تسهیل داد ستد و کمک به مدیریت منافع اقتصادی یک کشور بود. شرکت های لیزینگی هم که برای واسپاری ها به عنوان یکی از ابزار های مالی وارد فرهنگ پولی جهان شده بودند، با داشتن دستاوردهای ارزشمند خود مورد نظر جهانیان قرار گرفته بودند.
از همین جا بود که ورود این این دو مقوله به ایران با اقبال سطح روشنفکر جامعه در آن زمان و اقبال عامه مردم پس از گذشت زمانی روبرو شد. این روند اقبال عمومی تا زمانی دارای یک شیب صعودی بوده تا جایی که از پس هم، بانک های خصوصی و موسسات مالی رشد و نمو می کردند؛ این اتفاق برای شرکت های لیزنگی نیز ملموس بود، تا جایی که مردم برای خرید پیش پا افتاده ترین نیازهایشان مانند اثاث منزل نیز، از این ابزار مالی ارزشمند بهره می بردند. اما از جایی این روند اقبال عمومی وارد یک مسیر نزولی شد.
در حال حاضر بانک های ما پس از تجمیع موسسات مالی غیر مجاز و برخورد با آنها دچار یک دوران گذار شده اند. به نظر بزر گترین مشکل بانک ها در حال حاضر پرداخت سودهایی بیش از تورم است.
با بالا بودن نرخ سود بانكي در شرايطی که تورم در کشور زیر ده درصد قرار دارد و چهار سال تلاش دولت برای کاهش تورم به بار نشسته نقطه ناهمگونی در مبانی پولی کشور است، که خود این موضوع باعث بالا رفتن ريسک نرخ سود بين بانكي در معاملات کوتاه مدت شده است که بی شک علت بالا بودن نرخ سود بين بانكي در معاملات کوتاه مدت خود دلیل اين است که ميزان کسري‌هاي کوتاه مدت در غالب بانک ها روز به روز در حال زیاد شدن است.
خوب است بدانیم این میزان سود بانکی که دوبرابر تورم کشور می باشد بيانگر وضعيت بد بانک هاست که تلاش مي کنند آن را آشكار نكنند.
شاید بانک ها توانسته باشند در پس این سالها این وضعیت را در صورت های مالی خود مخفی کنند، ولی امسال و با مدیریت کارآمد آقای سیف و ایجاد تغییر در پلت فرم صورت های مالی توسط بانک مرکزی وضعیت بانک رخ نمود، که یکی از بزرگترین بانک های کشور، تنها با اعلام گزارش صورت های مالی ۹ ماهه، به زیان ۳۰ درصدی در طول یکسال رسیده است، که این خود نشان از ادامه این روند بد در بانک هاست.
زیرا بانکی که در طول یکسال جز زیان چیز دیگری را در صورت های مالی خود کشف نکرده و آن هم زیان ۳۰ درصدی چطور می تواند سود ۲۰ درصدی به مشتریان خود پرداخت کند. البته نباید این مهم را نباید از قلم انداخت که بانک ها بیش از این در زیان هستند، زیرا نرخ اعلامی و رسمی سود سپرده هاي بانكي، تنها شامل حال سپرده گذاران خردمی شود؛ و بسیار ی از بانک ها نرخ هاي مصوب قبلي را نيز رعايت نمي کنند و در مورد سپرده هاي کلان به راحتي حاضر به پرداخت نرخ هاي توافقی با مشتریان می شوند. آیا سود بیش از تورم و یا سود بر خلاف وضعیت بانک ها پاشنه آشیل این روزهای بد بانک ها نیست؟
خوب است بدانید یکی از مهمترین مولفه ها در شرکت های لیزینگی در همه جای دنیا مدت طولانی اجاره دهی است و اینکه تسهیلات به‌شرط تملیک در اختیار صنایع و مردم قرار می‌گیرد.
چند سالی است خبرهایی درباره خرید هواپیما از شرکت‌های خارجی برای شرکت های هواپیمایی داخلی با کمک لیزینگ در خبرگزاریها منتشرشده است؛که به دلیل حجم بالای سرمایه‌گذاری در خرید هواپیما به یقین باید امکان استفاده از لیزینگ به مدت طولانی، برای خریداران هواپیما فراهم باشد. چنانچه بر اساس روندهای معمول در شرکت هایی که خدمات واسپاری را به عهده دارند، در کل سال سود تسهیلات یک تا نیم درصد تغییر می‌کند، که با در نظر گرفتن این موضوع، لیزینگ ها می‌توانند برای دوره‌های طولانی، تسهیلات درخواستی را در اختیار متقاضیان قرار دهند.
با این وصف، شرکت های هواپیمایی داخلی هم با توجه به این امکان می‌توانند با کمک لیزینگ ها هواپیما بخرند و در مدت ۲۵ تا ۲۰ سال بازپرداخت را انجام دهد.اما مشکل اینجاست که در ایران تسهیلات را به مدت یک سال در اختیار متقاضیان قرار می‌دهند، به این دلیل که وضعیت تورم مشخص نیست و نمی‌توان بهره پنج سال آینده تسهیلات را مشخص کرد. و این اتفاق خود باعث شده لیزینگ ها نتوانند نقش کلیدی خود را در اقتصاد ایفا کنند.
دلیل دیگری که می توان بر وضعیت شرکت های لیزنگی بر شمرد این است که بروز مشکلات عدیده در بانک ها، که سابقه ای بیش از این چند سال را به خود به همراه دارد، تاثیر مستقیمی بر روی شرکت های لیزنگی نیز دارد.
به‌تدریج و با توجه به وجود مشکلاتی در سیستم بانکی و تامین مالی و پولی در کشور . لیزینگ ها هم از کارکرد اصلی‌شان در اقتصاد ایران دور شدند، بویژه شرکت های لیزینگی که زیرمجموعه بانک ها هستند و این ناکارآمدی در تامین مالی طرح ها و پروژه ها که روزی گستردگی فعالیت آن حتی به اقلام اساسی زندگی نیز می رسید، وضعیتی را برای شرکت های لیزنگی رقم زد که در طرح ها پروژه های مهم و کلان در کشور هم وامانده اند.
به نظر نگاهی که در سیستم بانک مرکزی در دولت فعلی بر شفاف سازی بانک ها و نهادهای مالی مانند لیزینگ ها ایجاد شده، شاید در ابتدا باعث نگرانی هایی در اقتصاد بشود اما با تدبیر اتخاذ شده بی شک شاهد بهبودی و رشد در بلند مدت برای بانک و لیزینگ، این دو پازل مهم اقتصاد پولی خواهد شد.
