با روی کارآمدن دولت یازدهم در روند توسعه کشور و حرکت رو به جلو «تحول چشمگیری» صورت گرفت و جامعه علمی کشور نیز به برکت تدبیر و امید تحولات چشمگیری را به خود دید.
گروه دانشگاه – با روی کارآمدن دولت یازدهم در روند توسعه کشور و حرکت رو به جلو «تحول چشمگیری» صورت گرفت و جامعه علمی کشور نیز به برکت تدبیر و امید تحولات چشمگیری را به خود دید.
به گزارش خبرنگار خبرگزاری «یوپنا»، اگرچه در دولت گذشته فضای بسته و تکصدایی و عدم تحمل آزاداندیشی در دانشگاهها و اعمالی چون ستاره کردن دانشجویان و موضوع پرحاشیه بورسیه های مسئله دار فضای علمی کشور را تحت شعاع قرار داده بود و باعث شده بود رشد علمی و پژوهش در کشور سیر نزولی را به خود ببیند اما در دولت یازدهم پس از چهار سال «تدبیر» و تلاش اکنون آنچه که شاهد هستیم «امید» و رونق در فضای دانشگاهها در سراسر کشور است.
اگر چه گفتن همه دستاوردهای علمی و پژوهشی در دولت یازدهم مجال مفصلی می طلبد اما تلاش می شود به بخشی از مهمترین دستاوردهای کشور در ۴ سال اخیر با مقایسه ای اجمالی با دولت گذشته، ارائه شود.
دستاوردهای چشمگیر آموزش عالی در دولت تدبیر و امید
کسب رتبه اول شتاب علمی دنیا (تولید مقالات علمی) و ارتقای جایگاه کشور از ۲۵ به رتبه اول؛ رشد سه برابری تولید مقالات علمی در سطح یک درصد برتر دنیا؛ رشد قریب به ۴۰ درصدی تعداد مقالات منتشر شده در مجلات ISI ؛ ارتقای چهار پله ای رتبه ایران در جهان بر اساس پایگاه استنادی ISI و همچنین دستیابی به جایگاه اول علمی در منطقه و جهان اسلام و احراز جایگاه برجسته علمی و الهام بخش از نظر دو پایگاه مهم اسکوپوس و ISI حاصل تلاش دولتمردان در چهارسال گذشته است.
رسیدن تعداد دانشگاههای ایران از ۵ به ۱۴ در یک درصد دانشگاه های برتر و تاثیر گذاری دنیا (طبقه بندی جهانی لایدین)، افزایش چندصد برابری تعداد شرکت های دانش بنیان مستقر در پارک های علم و فناوری و مراکز رشد از ۱۱ به ۹۶۴ ، رشد چند برابری تعداد مراکز کارآفرینی و نوآوری در کلیه مراکز آموزشی، پژوهشی و فناوری دولتی از ۵۵ به ۱۳۰، رشد ۱۰ هزار نفری تعداد اشتغال مستقیم ایجاد شده در پارک های علم و فناوری، افزایش دو برابر تعداد فناوری های خلق شده و همچنین فناوری های مهم صادر شده، رشد ۱۰ برابری میزان صادرات محصولات دانش بنیان و رسیدن به رقم ۱۴۰ میلیون دلار، افزایش قریب به ۷۷ درصدی میزان فروش دانش فنی در فن بازار و پارک های علم و فناوری و رسیدن به رقم ۳۸۱۱ میلیارد ريال، افزایش تعداد پارک های علم و فناوری و برای اولین بار رسیدن به عدد ۲۰ هزار میلیارد ريال در قراردادهای پژوهشی فی مابین وزارت علوم، تحقیقات و فناوری با وزارتخانه های دفاع و نفت و همچنین افزایش قریب به ۳ میلیون مترمربع در توسعه فضاهای آموزشی و پژوهشی در دولت یازدهم اتفاق افتاد.
ارتقای کیفیت آموزش عالی، اعتبار علمی رشته ها و مدارک دانشگاهی، تدوین طرح تفصیلی آمایش آموزش عالی و تصویب از سوی شورای عالی انقلاب فرهنگی که به موجب آن ایجاد مناطق دهگانه آموزش عالی و اجرای طرح سطح بندی و اعتبار سنجی دانشگاه های دولتی و غیردولتی و نیز مجموع ۸۳۴ مورد تدوین و بازنگری برنامه های درسی صورت گرفته و در حال اجراست، گوشه ای دیگر از عملکرد وزارت علوم در دولت یازدهم بوده است.
رشد ۱۲۶ درصدی تعمیر و تجهیز خوابگاه و کمک های ویژه صندوق رفاه از محل درآمدهای اختصاصی به دانشگاهها و همچنین افزایش ۱۱۲ درصدی وام های اعطایی به دانشجویان و افزایش سرانه دستگاه ها به ۱ متر مربع، افزایش بیسابقه ذخیره استراتژیک صندوق رفاه دانشجویان از ۱۴۰۰ میلیارد ريال به ۳۴۰۰ میلیارد ريال، افزایش سهم ۱ درصدی آموزش هالی در بودجه عمومی دولت بخش دیگری از فعالیت های دولت تدبیر و امید بوده است.
ایران پیشتاز در رشد کمیت تولید علم دنیا
براساس آخرین اطلاعات مستخرج از پایگاه استنادی آی.اس.آی کمیت تولید علم کشور در سال ۲۰۱۶ میلادی به ۴۳۹۹۲ مورد رسیده است، این در حالی است که در سال ۲۰۱۵ کمیت تولید علم کشور در این پایگاه ۳۸۱۳۸ مورد بود. بنابراین میزان رشد کشور در سال ۲۰۱۶ میلادی نسبت به سال ۲۰۱۵ میلادی برابر با ۱۵.۳٪ می باشد و از این حیث در بین ۲۵ کشور برتر تولید کننده کمیت علم دنیا رتبه نخست دنیا را در اختیار ایران است.
با توجه به آمار کمیت تولید علم میزان رشد علمی در این سال های ۲۰۱۲ ، ۲۰۱۳ ، ۲۰۱۴ ، ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ میلادی نسبت به سال قبل از آن به ترتیب برابر با ۵٫۹ ( پنج و نه دهم) ، ۱٫۶ (یک و شش دهم) ، ۶٫۵ ( شش و نیم)، ۱۴٫۲ ( چهارده و دو دهم ) و ۱۵٫۳ ( پانزده و سه دهم) درصد بوده است. بدین ترتیب رشدکمیت علم کشور از ۱٫۶ درصد در سال ۲۰۱۳ به ۱۵٫۳ درصد درسال ۲۰۱۶ میلادی افزایش و در واقع ۹ برابر شده است.
بر این اساس جمهوری اسلامی ایران در میان ۲۵ کشور برتر تولید کننده علم دنیا درسال ۲۰۱۶ میلادی با.۳ ۱۵ (پانزده و سه دهم) درصد رشد در رتبه اول دنیا قرار گرفته است.
ایران رتبه نخست رشد دنیا در تولید مقالات برتر
تعداد مقالات برتر کشور در سال ۲۰۱۶ به ۳۱۲ مورد رسید. در مقایسه با سایر کشورها از لحاظ تعداد مقالات یک درصد برتر، کشور در جایگاه ۲۱ دنیا قرار گرفته است. تنها دو کشور ایران و عربستان سعودی از بین کشورهای اسلامی و منطقه در بین ۲۵ تولید کننده برتر دنیا قرار گرفته اند. بنابراین در سال ۲۰۱۶ ایران چه در منطقه و چه در بین کشورهای اسلامی از لحاظ تعداد در رتبه نخست منطقه و جهان اسلام از لحاظ حجم مقالات یک درصد برتر قرار گرفته است.
مقالات یک درصد برتر که به آنها مقالات برتر نیز گفته می شود، یک درصد از مقالات دنیا را شامل می شوند، اما همین مقالات ۱۸% از استنادهای دنیا را کسب کرده اند. به عبارت دیگر این گروه از مقالات بیش از هر مقاله ای در دنیا مورد استفاده سایر پژوهشگران در اقصی نقاط جهان قرار می گیرند. فهرست مقالات یک درصد برتر هر دو ماه یکبار روزآمد می شود و تنها مقالاتی که هنوز از لحاظ تعداد استنادهای دریافتی در دسته مقالات یک درصد برتر دنیا قرار گرفته باشند در این فهرست باقی می مانند.
در مقایسه با سایر کشورها از لحاظ تعداد مقالات یک درصد برتر، کشور در جایگاه ۲۱ دنیا قرار گرفته است. تنها دو کشور ایران و عربستان سعودی از بین کشورهای اسلامی و منطقه در بین ۲۵ تولید کننده برتر دنیا قرار گرفته اند. بنابراین در سال ۲۰۱۶ ایران چه در منطقه و چه در بین کشورهای اسلامی از لحاظ تعداد در رتبه نخست منطقه و جهان اسلام از لحاظ حجم مقالات یک درصد برتر قرار گرفته است.
۴۵ دانشگاه و پژوهشگاه کشور در جمع موثرترین های دنیا
اطلاعات پایگاه شاخص های اساسی علم آی.اس.آی(ISI-ESI) نشان می دهد که تعداد دانشگاه ها و موسسات تحقیقاتی یک درصد برتر کشور به ۴۵ دانشگاه رسید.
رشد کیفیت تولیدات علمی کشور مهمترین عامل افزایش تعداد دانشگاه ها و پژوهشگاه های کشور در جمع موثرترین ها است. رشد کیفیت تولیدات علمی یکی از مهمترین عوامل دستیابی به مرجعیت علمی به عنوان اولین بند از سیاست های کلان علم و فناوری ابلاغی توسط مقام معظم رهبری است.
در خرداد ماه ۱۳۹۴ بررسی پایگاه شاخص های اساسی علم نشان داد که ۳۰ دانشگاه و پژوهشگاه از جمهوری اسلامی ایران در جمع دانشگاه ها و پژوهشگاه های یک درصد برتر دنیا قرار گرفتند. در آبان ماه ۱۳۹۴ با رشد کیفیت تولیدات علمی در کشور تعداد دانشگاه ها و پژوهشگاه های کشور به ۳۳ مورد افزایش یافت. این رقم در خرداد ماه ۱۳۹۵ به ۳۵ رسید. در دی ماه ۱۳۹۵ بررسی برترین های نشان داد که این رقم به ۴۳ مورد رسید. در آخرین بررسی صورت گرفته مشخص شد که تعداد دانشگاه ها و پژوهشگاه های کشور به ۴۵ مورد افزایش یافته است.
در بین دانشگاه ها و پژوهشگاه های کشور ۱۲ دانشگاه علوم پزشکی، چهار پژوهشگاه، ۱۸ دانشگاه جامع، ۹ دانشگاه صنعتی و دو دانشگاه غیرمتمرکز در جمع موثرترین های دنیا قرار گرفتند.
خداحافظی دانشگاه ها با فضای امنیتی
هر چه در گذشته فضای دانشگاه ها تحمل آزاداندیشی و مطالبه گری را نداشت اما در دولت تدبیر و امید به لطف اقدامات های صورت گرفته برای بازشدن فضای حوزه آموزش عالی، فضای امنیتی از دانشگاه ها رخت بربست.
ایجاد فضای آزاد اندیشی، تبادل آرا و تضارب افکار؛ تامین زیرساخت های حقوقی لازم جهت توسعه آزاد اندیشی و بازنگری در قوانین موجود با هدف حمایت از روحیه خردگرایی، آزاداندیشی و پرسش گری تشکیل کرسی های نظریه پردازی و تقویت فرهنگ کسب و کار دانش بنیان و تبادل آرا و تضارب افکار و آزاداندیشی رفع موانع آزاد اندیشی و ایجاد فضای امنیتی در دانشگاه ها و همچنین تعامل با تشکل های دانشجویی و قانونمند کردن فعالیت ها برای حفظ محوریت فعالیت علمی در دانشگاه و احترام به قداست علم و آموزش عالی از برکات عملکرد مسئولان اموزش عالی در دولت یازدهم بود.
بیش از ۱۷۶۵ مورد کرسی ازاداندیشی فقط در دانشگاههای پیام نور، غیرانتفاعی و علمی کاربردی برگزار شد که این میزان در سایر دانشگاه ها نیز ۱۰۱۰ مورد، تنها در طی سال های ۹۳ تا ۹۵ بوده است.
منع دخالت نیروهای نهادها، سازمان ها و ارگان های لشکری و کشوری به دخالت برنامه های مجوزدار درون دانشگاهها، اجتناب از برخوردهای انضباطی با رویکردهای سیاسی و امنیتی و پذیرش تحمل روحیه نقد و پرسشگری دانشجو و اعتماد به درست اندیشه بودن قاطبه دانشجویان و اساتید دانشگاه بر اساس اصل برائت اسلامی در دولت یازدهم سر لوحه کار قرار گرفت.
طبق آمار مراسمات و اجتماعات قانونی برگزار شده در دانشگاهها در زمان دولت تدبیر و امید به طور میانگین سالانه ۲۳/۵ درصد رشد داشته است و اقدام های غیرقانونی نظیر تجمع، شب نامه، شعار، درگیری و نزاع در خصوص مراسمات ۴۶ درصد کاهش داشته است.
افزایش ۱۰ برابری ملاقات های مقام عالی وزارت علوم با همتایان خارجی، افزایش ۱۱ برابر حضور روسای دانشگاههای کشورهای مختلف خارجی در ایران برای توسعه همکاری ها از ۹ به ۱۰۵، افزایش تعداد پروژه های مشترک مابین دانشگاههای داخلی و خارجی از ۱۷ به ۲۳۵ پروژه، افزایش سه برابری حضور اساتید خارجی جهت تدریس، تحقیق و شرکت در کارگاههای آموزشی و رویدادهای علمی از ۷۶۰ به ۲۰۵۶ عضو هیات علمی افزایش ۵ برابری شرکت اعضای هیات علمی جهت ارائه مقاله در کنفرانس ها از ۱۱۷ به ۵۴۱ عضو هیات علمی، رسیدن تعداد دانشجویان خارجی زبان فارسی در کرسی های خارج از کشور از صفر به ۳۶۳۶ و رشد چشمگیر بهره گیری از توان ایرانیان نخبه خارج از کشور در سمینارها و دوره های آموزشی از ۲۴۶ به ۵۲۷ مورد عضو هیات علمی بخشی از نتایج تعامل اثربخش علمی فرهنگی با محیط منطقه ای و بین المللی بوده است.
حرکت در مسیر توسعه، افزایش امید در سایه تدبیر
آنچه که در این گزارش مشهود است و آمارها و استنادهای بین المللی و داخلی گواه آن است، رشد بی نظیر جامعه دانشگاهی کشور در همه ابعاد و زمینه ها و خروج از رکود علمی و توسعه روز افزون در دانشگاهها و مراکز آموزش عالی است.
بی شک این موفقیت ها و دستاوردها حاصل برنامه ریزی، تلاش های شبانه روزی و نظر به سیاست های کلی دولت تدبیر و امید به دست آمده است و نمونه از پیشرفت های کشور در ابعاد مختلف طی دولت یازدهم است که نشان می دهد امروز کشور از در همه زمینه ها و بخصوص در زمینه های علمی شرایط رکو خارج شده است و مسیر توسعه و پیشرفت را در سایه تدبیر پیش رو گرفته است.
