صدای زانو به ویژه هنگام بلند شدن از زمین و انجام حرکات خاص ورزشی تا اندازه ای طبیعی است ولی مطالعات محققان کالج پزشکی بیلور هوستون آمریکا نشان می دهد کلیک و صدا دادن مداوم زانو در افراد میانسال, می تواند نشانه ابتلا به آرتریت در سال های بعدی زندگی باشد.
با بالا رفتن سن و یا با گذشت مدت زمانی پس از یک آسیب ممکن است ببینید که زانوی شما کم کم شروع به صدا دادن و تق تق کردن می کند و یا آسیب های غضروفی زانو پیدا کنید. گاهی اوقات شنیدن صدا از زانو همراه با زانو درد است و در موارد دیگری هیچ نشانه یا علامت دیگری همراه با صدا دادن زانو مشاهده نمی شود، در این موارد ممکن است در مواقعی علت صدای زانو به این دلیل باشد که برخی از قسمت های مفصل زانو به درستی در جای خود حرکت نمی کنند و به سایر قسمت های پا فشار وارد می شود و از آن ها در انجام حرکت استفاده می شود.
آرتریت ( التهاب مفاصل ) به التهاب دردناک در ناحیه مفاصل گفته می شود و یکی از بزرگترین معضلاتی است که افراد به مرور زمان و با گذشت سن با آن مواجه می شوند. شایع ترین دردهای ناشی از آرتروز در نواحی زانو، لگن، ستون فقرات و دست دیده می شود.
احتمال مشاهده علایم آرتریت در افرادی که مدام از صدای زانو شکایت می کنند، حدود ۱۱ درصد است؛ در حالیکه این آمار در افرادی که زانوهایشان صدا نمی دهد، حدود ۴٫۵ درصد است.
پزشکان صدای اصطکاک مفاصل یا استخوان ها را کریپتوس می نامند. این صدا معمولا در ناحیه مفصل زانو، مچ دست و پا و شانه شنیده می شود. این مطالعه نشان می دهد کریپتوس نمی تواند به طور قطع نشانه آرتریت باشد، ولی کریپتوس مکرر باید جدی گرفته شود و بررسی شود. عکسبرداری اشعه ایکس برای تشخیص آرتریت در افرادی که از کریپتوس مکرر شکایت دارند، ضروری است.
استئوآرتریت (آرتروز)، آرتریت روماتویید، آرتریت عفونی، ورم مفاصل پسوریاتیک و نقرس، پنج گروه عمده آرتریت محسوب می شوند. آرتروز شایع ترین نوع آرتریت است. این التهاب دردناک سبب تورم و اختلال حرکت مفاصل می شود و معمولا در ناحیه دست، زانو، لگن و ستون مهره ها بیشتر است. سه عامل اضافه وزن، سن و آسیب دیدگی مفاصل، مهمترین دلایل بروز آرتروز هستند.
دلایل بسیاری می تواند برای صدا دادن زانو وجود داشته باشد و در اغلب موارد به سادگی درمان صدا دادن زانو امکان پذیر است .
علت صدا دادن و تق تق زانودر ادامه برخی از شایع ترین دلایل صدا دادن زانو آورده شده است
آسیب و پارگی رباط
پارگی رباط های زانو شایع ترین علت صدا دادن زانو در هنگام آسیب وارد شدن به زانو است و شخص درهنگام وارد شدن آسیب احساس می کند صدایی در زانوی خود شنیده است . به خصوص در هنگام بروز آسیب ها و پارگی رباط صلیبی قدامی زانو ، صدای تق تق زانو شنیده می شود. همچنین ممکن است بعد از پارگی رباط زانو نیز باز هم زانو صدا بدهد چرا که به علت وارد شدن آسسب به زانو ، حرکت مفصل زانو به حالت عادی و نرمال انجام نمی شود.
پارگی منیسک
پاره شدن منیسک زانو نیز می تواند همراه با شنیدن صدایی از درون زانو باشد . پارگی و درد مینیسک زانو ممکن است به مرور زمان یا به صورت ناگهانی ایجاد شود از آن جایی که منیسک ها وظیفه کاهش فشار و ضربه گیری بین استخوان های مفصل زانو را به عهده دارند ، پارگی این بافت ها میتواند باعث برخورد و ایجاد صدا در مفصل زانو و علت صدا دادن زانو شود. در موارد آسیب منیسک زانو ، شنیدن صدا از مفصل زانو مقطعی است و این علائم بسته به نحوه فعالیت شما ونحوه استفاده از زانو، ممکن است بروز بکنند ، یا نکنند.
کشیدگی رباط های زانو
زمانی که رباط های زانو بیش از حد کشیده می شوند ، موجب کشیدگی و التهاب در تاندون ها می شوند و تا زمان بهبود این حالت ممکن است فرد در زانوی خود سر و صدایی بشنود یا حس کند زانوی او تق تق میکند.
کندرومالاسی یا نرمی غضروف کشکک زانو
استفاده بیش از حد از زانو و فشار آوردن به آن می تواند موجب صدا دادن زانو شود . در این حالت کشکک زانو به درستی در جای خود در مفصل زانو حرکت نمی کند و ممکن است این امر موجب ایجاد صدایی در زانو هنگام حرکت شود . این عارضه شایع ترین دلیل صدا دادت زانو در میان ورزشکارانی است که بدون وارد شدن آسیب ناگهانی ، زانویشان صدا می دهد .
آرتروز زانو
فرسایش یافتن مفصل زانو و به عبارتی آرتروز زانو بر اثر بالا رفتن سن ، ممکن است باعث حالتی شود که مفصل به گونه ای حرکت کند که تولید صدا می کند و دردناک است . شنیدن صدا از درون زانو در این حالت به این دلیل است که استخوان های مفصل زانو هنگام حرکت روی هم دیگر کشیده می شوند ، چرا که غضروف درون مفصل زانو نازک شده و تحلیل رفته است و عملکرد سابق خود را ندارد و با درمان ارتروز زانو این صداها نیز کمتر می گردد.
در مواردی که صدا دادن زانو بدون احساس درد است ، معمولا تشکیل حباب های گاز در مفصل زانو دلیل صدا دان زانو هستند ( مانند حالتی که انگشت خود را فشار می دهید و مفصل آن صدا می دهد ) ، در مواردی نیز حرکت طبیعی رباط ها و تاندون های زانو و کشیده شدن آن ها در حین حرکت دادن زانو نیز می تواند ایجاد صدایی در مفصل زانو کند .
آیا صدا دادن زانو نیاز به درمان دارد در صورتی که صدا دادن زانو همراه با درد باشد و حرکت دادن زانو در این هنگام برای فرد مشکل باشد، این یک علامت جدی است و باید حتما به پزشک متخصص مراجعه نمود تا مشخص شود که آیا آسیب جدی به مفصل زارد شده است یا نه . پزشک متخصص با انجام معایناتی می تواند دلیل صدا دادن زانو را تشخیص دهد و تعیین کند که چه روش درمانی برای فرد مناسب است .
زمانی که شنیدن صدا از مفصل زانو با هیچ علائم دیگری مانند درد یا تورم همراه نیست ، صدا دادن زانو زیاد جای نگرانی ندارد . در بسیاری از موارد به علت وجود حباب های هوا که در مفصل زانو گیر افتاده اند ، مفصل زانو صدا می دهد و می تواند نشان دهنده این موضوع باشد که مفصل زانو ( به علت ایجاد فشار زیاد درون مفصل یا وجود سایش) خودش در حال برطرف کردن این موضوع است. این حالت مانند زمانی است که شما قولنج انگشتان یا مفاصل دیگر بدنتان را میشکنید .
راه ها و روش های درماندر صورتی که زانوی شما بدون این که احساس دردی داشته باشید صدا می دهد ، زانوی شما به احتمال زیاد سالم است و نیازی به درمان تق تق زانو نیست ، اما با این حال توصیه می شود که در ملاقات بعدی که با پزشک خود دارید این موضوع را حتما با او در میان بگذارید.
اما در صورتی که صدا دادن زانو همراه با علائم دیگری مانند درد یا تورم است لازم است فورا به پزشک مراجعه نمایید .
در صورتی که علل صدا دادن زانو شما وارد شدن آسیب به زانو یاشد لازم است در ابتدا به زانوی خود استراحت بدهید. از داروهای ضد التهاب و مسکن نیز برای کنترل علائم تا زمان بهبودی استفاده می شود .
در صورتی که پزشک تشخیص بدهد که شما علائم پارگی رباط زانو یا پارگی منیسک زانو دارید برای درمان صدای زانو نیاز به انجام عمل جراحی می باشد . بعد از انجام عمل جراحی ممکن است باز هم صدا دادن زانو ادامه پیدا کند اما صدا دادن بدون احساس درد خواهد بود و احتمالا به علت اتروفی ( تحلیل رفتن) عضلات در دوران ریکاوری پس از عمل است . انجام تمرینات فیزیوتراپی و استفاده از زانو بند طبی نه تنها به کاهش صدا دادن و تق تق زانو کمک می کند بلکه ریسک آسیب دوباره را کاهش می دهد.
در صورتی که علت صدا دادن مفاصل زانو بیماری های مزمنی مانند کندرومالاسی ( نرمی غضروف کشکک زانو ) یا آرتروز زانو باشد، پزشک به شما توصیه خواهد کرد که تا زمان بهبود درد زانو استراحت کنید . بعد از آن برای افزایش قدرت عضلات مراجعه به فیزیوتراپی تجویز می شود. استفاده از زانو بند های مخصوص کشکک زانو نیز می تواند در این موارد به کاهش صدا دادن و درد زانو کمک کند.
به خاطر داشته باشید که در صورتی که صدا دادن زانو با درد همراه است ، نیاز به درمان دارد و حتما باید برای تشخیص علت آن به پزشک متخصص مراجعه کنید تا برنامه درمانی مناسبی را برای شما تجویز کند.
