محمدرضا زمانی‌درمزاری
ضمن اظهار تاسف و تسلیت به خانواده‌های داغدار دانش‌آموزان و آینده‌سازان ایرانی پَرپَر شده، پاسخ مسئولان به این فاجعۀ تاسف‌بار چیست؟! این یادداشت، به بهانۀ واژگونی اتوبوس دانش‌آموزان دختر هرمزگانی و فوت و مصدومیت کودکان بی‌گناه ایرانی ارائه می‌گردد:
اتوبوس مرگ:
اتوبوس مرگ و حامل دانش آموزان هرمزگانی که در راه عزیمت به همایش ملی فرزانگان عازم شیراز راهی استان فارس بودند، در ساعت ۰۳:۵۸ سحرگاه جمعه، ۱۰ شهریور ۹۶ در محور داراب – بندرعباس،قبل از روستای قلعه بیابان، واژگون گردید و ضمن کشته شدن نزدیک به ۲۰ دانش آموز، مربی و کمک راننده و مصدومیت دهها نفر از آنها و قطع نخاع شدن برخی از آنان، حال بعضی از دانش آموزان نیز وخیم گزارش شده است! انتشار این خبر و گزارش در رسانه ها و خبرگزاری های متعدد، موجی از تاسف و تاثرِ خانواده های دانش آموز قربانی و مصدوم اردوی فارس و مردم و شهروندان را فراهم آورده است و وزارت آموزش و پرورش، نهادهای دولتی و مدیران استانی را به تکاپو، بعد از وقوع سانحه در روز عید قربان در آورده است! و کام عیدانۀ مردم و خانواده های آنها را به کلی، تلخ و رنجور ساخته است!
طرح چند سئوال:
صرف نظر از کم رنگ بودنِ نقش پیشگیرانه در وقوع سوانح جاده ای در دوائر دولتی و دانش آموزی و پُر رنگ بودنِ شعارها و وعده های متعددِ مطروحه، بعد از وقوع حادثه و نیز تلاش برای شناسایی عوامل ظهور و بروز آن و وعده تعقیب مسئولیت قانونی دست اندرکاران آن، بعد از فوت و مصدومیت و برگشت ناپذیر بودنِ جبران خسارات وارده نسبت به مصدومان و قربانیان و بازماندگان آنها- در این رابطه، چند سئوال اساسی مطرح است:
۱- مبنای قانونی عزیمت و ضرورت و علت حرکت شبانۀ اتوبوس حامل دانش آموزان هرمزگانی و وقوع سانحۀ دلخراش فوت و مصدومیت آنها چیست؟
۲- ضرورت برگزاری و انتقال دانش آموزان دختر هرمزگانی به همایش ملی فرزانگان در استان فارس و مبنای حقوقی و قانونی عزیمت آنها با اتوبوس مرگ چیست؟
۳- مبنای حقوقی و قانونی وجود و تدوینِ آیین نامۀ برگزاری اردوهای دانش آموزای و مسئولیت آموزش و پرورش در عدم نظارت احتمالی قانونمند و موافق اصول فنی و هنجارهای قانونی مربوطه در برگزاری آنها چیست؟ و مستند آن چه می باشد؟
۴- مستند انطباق عملکرد آموزش و پرورش منطقه در برگزاری و هدایت قانونمند اردوی دانش آموزی دانش آموزان هرمزگانی و اعمالِ اقدامات ضروری، قانونی و پیشگیرانه در انتقال آنها به استان فارس چیست؟
۵- نقش وضعیت ایمنی خودروی حامل دانش آموزان، ایمنی جاده و علائم راهنمایی و رانندگی، عوامل انسانی مربوطه در وقوع سانحۀ دلخراش واژگونی اتوبوس مزبور چیست؟
۶- نقش اورژانس و عوامل بهداشتی و درمانی، انتظامی و دولتی در رسیدگی، انتقال و درمان درست و به موقع مصدومان و آسیب دیدگان تصادف مزبور و مستند اقدامات آنها چیست؟
۷- پاسخ دولت، وزارت راه و شهرسازی، وزارت آموزش و پرورش، سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای نسبت به وضعیت نامناسب سفرهای جاده ای،ایمنی جاده ها و اردو های دانش آموزی و تکرار سوانح دلخراش و مرگبار جاده ای و دانش آموزی چیست؟ و وضعیت موجود، چگونه باید توجیه گردد ؟
۸- حجم بالای سوانح جاده ای و جراحات و تلفات انسانی و آمارهای منتشره از سوی نهادهای ذیربط و قرار داشتن ایران در زمرۀ بالاترین و پرخطرترین میزان تصادفات جاده ای در جهان، با کدامین واژگان و عبارات باید توصیف گردد و چگونه قابل توجیه است؟!
۹- مسئولیت وقوع سوانح مزبور و عدم پیشگیری و جلوگیری از تکرار این وقایع هولناک و تاسف بار با کیست؟ و چگونه باید با آن برخورد کرد؟
۱۰- چرا مردم نباید در سفرهای زمینی و هوایی خویش در ایران احساس امنیت و آرامش کرده و سفری آسوده را ارمغان مسافرت خویش نمایند؟! یا باید شاهد سقوط و سوانح مکرر هواپیماهای مسافربری در نظام پروازی کشور بود و یا باید چشم براه حوادث جاده ای و سوانح مسافرتی از این دست داشت؟
۱۱- رابطه بین نقض حقوق شهروندی مردم، حقوق مسافران و شهروندان و نبود امنیت مسافرت و حمل و نقل جاده ای و هوایی چیست ؟ و پاسخ دولت و رئیس جمهور، در راستای منشور حقوق شهروندی منتشره، در این باره چه می باشد؟
۱۲- اراده و برنامۀ موثر و مستمرِ همه جانبه دولت برای استاندارد سازی مسافرت های هوایی، زمینی، ریلی و جاده ای در ایران چیست و مستند آن کدامست؟
۱۳- چرا از تجارب کشورهای پیشرفته و توسعه یافته در این زمینه، استفاده درست و نهادینه نمی گردد؟
۱۴- چرا نوعاً،مسئولیت سوانح هوایی و زمینی، هربار به عوامل انسانی فوت شده و درگذشته در عمل، منتسب شده که امکان هرگونه دفاعی از آنها سلب و ساقط شده است؟! وضعیت کارآمدی و اثر بخشی نظام حقوقی،قانونی و قضایی کشور در تعقیب مسئولیت قانونی سوانح جاده ای و مجازات عاملین آن چگونه است؟
۱۵- مسئولیت وزارت راه و شهرسازی و سازمان حمل و نقل جاده ای به مانند سازمان هواپیمائی کشوری ، در وضعیت مشابه چیست؟
۱۶- چرا نسبت به پیشگیری از سوانحِ همانند در سفرهای هوائی، دریائی، زمینی اقدامات جدی و موثر صورت نگرفته و هربار، باید شاهد حوادث و سوانح مشابه بود؟
۱۷- نقش نظام تقنینی، اجرایی و قضایی کشور در تعریف،تبیین، اجرا و تعقیب قانونی مراتب و لزوم تعریف و تثبیت نظام جامع حقوقی سفرهای مزبور در کشور چیست؟ و چگونه باید ضمن پیشگیری از تکرار حوادث مشابه- جامعه را از بالاترین و به روز ترین استاندارهای مسافرتی در سطوح و اشکال مختلف برخوردار ساخت؟
۱۸- نقش و جایگاه سیستم حمل و نقل، صنعت و خودروهای غیر ایمن در وقوع سوانح جاده ای فزاینده در ایران و پاسخ دولت و دوائر دولتی و صنایع خودرویی مربوطه، با وجود علم و آگاهی آنها به عدم کیفیت و استانداردهای بالای ایمنی نسبت به خودروهای تولیدی داخلی در این باره چیست؟
۱۹- به راستی، آیا دانش آموزان هرمزگانی، قربانی نبود امنیتِ حمل و نقل و مسافرت جاده ای و عدم کارایی آموزش و پرورش در برگزاری اردوهای دانش آموزی و سکوتِ توامان قانون و نظام تقنینی و دولتی کشور در این باره می باشند؟
۲۰- تضمین عدم تکرار سوانح جاده ای و هوائی و نقش دولت و دوائر دولتی مربوطه در رعایت حقوق شهروندی و اساسی مسافران و مردم در این باره چیست؟
کلام آخر:
عرض تسلیت و اظهار تاسف مسئولان و مدیران دولتی نسبت به سفر مرگبار دانش آموزان مصدوم، قطع نخاعی و فوت شدۀ هرمزگانی، نه جاده ها و سفرهای زمینی را ایمن خواهد کرد و نه عزیزان از دست رفته و در گذشته و مصدوم یافتۀ نخاعی دانش آموزی را به خانواده های آنها برخواهد گرداند؟!
بدیهی است هرگونه اعلام نظر نهایی و قطعی نسبت به علل تامه سانحۀ مرگبار اتوبوس حامل دانش آموزان دختر هرمزگانی مستلزم بررسی و انجام مطالعات کارشناسی دقیق و همه جانبه و تعقیب قانونی مراتب و انعکاس بعدی مراتب به مردم و افکار عمومی است، اما وقوع این حادثۀ تاسف بار، تکرار زنگ خطر همیشگی نسبت به وضعیت امنیت جاده ای و مسافرتی در ایران و مخاطراتِ پیش روی برگزاری اردوهای دانش آموزی می باشد که در سکوتِ توامان قانون و مدیریت دولتی ناکارآمد، ضمن اشاره به وضعیت مدیریتِ تاسف بار و غیر ایمن در جاده های کشور و سازمان ها و بخش های تابعه، نبود امنیت حمل و نقل و مسافرت جاده ای و عدم کارایی وزارت آموزش و پرورش در برگزاری ایمن اردوهای دانش آموزی،بر لزوم تعریف و ضرورت ِ تثبیت روزافزون و سریعتر نظام جامع حقوقی سفرهای هوایی، دریایی و زمینی و تدوین و به روز رسانی مستمر آیین نامه و دستورالعمل برگزاری اردوهای دانش آموزی و دانشجوئی ، حسب مورد و نیز لزوم حرکت در مسیر استانداردهای بین المللی اردو و مسافرت تاکید دارد، والا ماحصل صحبت، تکرار مکررات خواهد بود…!
