رئیس جمهور آمریکا گمان می کند که کره شمالی به واسطه اعمال تهدید ها و فشارها تمایل به مذاکره پیدا کرده است و قصد دارد این روش را در برابر ایران نیز به کار بگیرد، ولی تصورات وی واقع گرایانه نبوده و تداوم این روند امکان حل دیپلماتیک این دو بحران هسته ای را از بین می برد.
رئیس جمهور آمریکا گمان می کند که کره شمالی به واسطه اعمال تهدید ها و فشارها تمایل به مذاکره پیدا کرده است و قصد دارد این روش را در برابر ایران نیز به کار بگیرد، ولی تصورات وی واقع گرایانه نبوده و تداوم این روند امکان حل دیپلماتیک این دو بحران هسته ای را از بین می برد.
به گزارش یوپنا به نقل از تارنمای روزنامه آمریکایی واشنگتن پست، ۲۴ آوریل، رئیس جمهور فرانسه با مأموریت ویژه ای قدم به داخل دفتر کار رئیس جمهور آمریکا گذاشت و آن ترغیب ترامپ به باقی ماندن در توافق هسته ای با ایران بود.
به نظر می رسد که او در انجام این مأموریت شکست خورده است. مکرون پس از این دیدارها به خبرنگاران گفت: ترامپ همچنان نظر قبلی خود مبنی بر اینکه “توافق هسته ای با ایران بدترین توافقی بوده که آمریکا تاکنون انجام داده و این یک کابوس است” را مجدداً تکرار کرد و این احتمال وجود دارد که در تاریخ ۱۲ ماه می؛ که زمان تصمیم گیری ترامپ درباره ادامه تعلیق تحریمهای ایران است، وی به وعده انتخاباتی خود عمل کرده و برجام را پاره کند.
نگران کننده تر از این اظهارات، از زبان مکرون چنین است: ” تجربه ترامپ درباره کره شمالی این است که وقتی شما سختگیری می کنید، طرف مقابل را واردار به حرکت کرده و در این صورت می توانید برای یک توافق خوب یا بهتر تلاش کنید.”
مکرون تصریح کرد: این راهبرد باعث افزایش تنش است.
این اظهارات بیانگر این است که، در چنین شرایط حساس برای سیاستگذاری ایالات متحده آمریکا، ترامپ در حال اقدام براساس تصورات ناقص درباره کره شمالی و ایران است.
به نظر می رسد آنچه ترامپ از تجربه کره شمالی درک کرده این است که تهدیدها و فشارهای فزاینده، می تواند دشمنانش را به پای میز مذاکره کشانده و آنها را وادار کند تا با شرایط آمریکا از برنامه هسته ای شان دست بردارند.
این در حالیست که نه مشخص است که رهبر کره شمالی بر اثر این فشارها تمایل به مذاکره داشته باشد و نه اینکه دلایلی وجود دارد که پیونگ یانگ به طور کامل از زیرساختهای هسته ای خود دست بداشته است.
تصورات غلط و انتظارات غیرواقع گرایانه ترامپ می تواند توقف برنامه های هسته ای از طریق راه حل صلح آمیز را کاهش داده و منجر به شکست آن شود.
*** *** *** ***
به نظر می رسد ترامپ فکر می کند که اواخر ماه می یا اوایل ماه ژانویه با رهبر کره شمالی دیدار می کند و او کلید زرادخانه های هسته ای خود را به او تقدیم می کند.
وی تصور می کند برنامه های وی در خصوص تحریمهای اقتصادی، تهدیدهای غضب آلود و آتشین، مرد راکتی کوچک خواندن کیم جونگ اون و توئیت هایش کار خود را کرده و منطق کاخ سفید به این نتیجه رسیده که: در حال حاضر کره شمالی با آسیب پذیری زیادی از لحاظ اقتصادی و نظامی مواجه است و تمایل دارد تا به واسطه رفع تحریمها و اطمینان پیدا کردن از عدم تهاجم آمریکا به کشورش بر سر سلاحهای هسته ای خود دست به معامله بزند.
اما به نظر نمی رسد شواهدی دال براحساس ضعف کره شمالی وجود داشته باشد که بر اساس آن کیم جونگ اون بخواهد از زرادخانه های هسته ای خود به واسطه منافع اقتصادی، تضمین امنیت و یا هر امتیاز دیگری که ترامپ بخواهد به آنها ارائه دهد، دست بکشد.
پس از آزمایش بمب ادعایی هیدروژنی کره شمالی و همچنین آزمایش سومین موشک بالستیک بین قاره ای در ماه سپتامبر، این کشور اعلام کرد که قدرت بازدارندگی اتمی کره شمالی تکمیل شده و این کشور می تواند به سمت اولویتهای دیگری همچون اقتصادی تغییر مسیر دهد.
این بیانیه ی کیم جونگ اون پیش از ملاقات با رئیس جمهور کره جنوبی؛ مون جه-این بود که در این ملاقات توافق توقف آزمایشهای هسته ای کره شمالی حاصل شد. این توافق را شاید بتوان عمل به وعده رهبر آن دانست که فعلاً دیگر به آزمایش سلاح اتمی نیازی نیست.
در حالیکه ترامپ بر این باور است که کیم به واسطه ضعف به او روی آورده و بی شک این موفقیت را نقطه قوت خود می داند.
از سوی دیگر کیم جونگ اون نیز گمان می برد که می تواند با این پیش فرض به ملاقات ترامپ برود که او قدرت اتمی این کشور را به رسمیت بشناسد.
جنگ هسته ای با کره شمالی می تواند قوت بگیرد
با وجودی که اخیراً رهبران دو کره در یک ناحیه غیرنظامی دیدار کردند، رویکرد خلع سلاح اتمی کره شمالی در کوتاه مدت امری بعید به نظر می رسد.
در بیانیه مشترک رهبران دو کره بر سر پیمان صلح، به منظور پایان دادن به جنگ کره و ایجاد شبه جزیره کره بدون سلاح اتمی توافق حاصل شد، اما این چنین بیانیه ها پیش از این نیز مطرح شده بود و بیشتر حالت صوری دارد. این به معنی آن چیزی نیست که ترامپ از آن به عنوان موفقیت یاد می کند، بلکه تنها به سئول اجازه می دهد تا به واشنگتن اعلام کند که پیونگ یانگ موافقت کرده تا مجدداً بر سر هدف خلع سلاح کامل هسته ای مذاکره کند.
لازم به ذکر است که این موضوع خوانشی گسترده تر به کره شمالی در این خصوص می دهد و آن خلع سلاح اتمی جهانی است که ایالات متحده هم شامل آن می شود.
جان بولتون؛ مشاور امنیت ملی جدید ترامپ خواهان استفاده از “مدل لیبی” برای خلع سلاح کردن کره شمالی است تا به دنبال آن آمریکا سلاحهای این کشور را توقیف کند.
برای کیم جونگ اون دست برداشتن لیبی از سلاح های هسته ای امری ابلهانه بوده است.
معمر قذافی در سال ۲۰۰۳ موافقت کرد تا از برنامه هسته ای خود دست بردارد و پس از آن ایالات متحده و هم پیمانانش در کمتر از یک دهه رژیم او را سرنگون کردند.
به نظر نمی رسد که رهبر کره شمالی این اشتباه را تکرار کند و برخلاف قذافی، کیم همچنان سلاح هایش کار می کنند.
لیبی و لفاظی های ترامپ در برابر ایران درس مهمی به کره شمالی می دهد: سلاح اتمی این کشور را برای همیشه بیمه می کند ولی تضمین امنیت می تواند تاریخ انقضاء داشته باشد.
این گفتگوها برای کره شمالی پیشرفت دیپلماتیک معناداری دارد و یک امکان واقع گرایانه آن راستی آزمایی و توقف بلند مدت آزمایش هسته ای است که منجر به کاهش قابلیتهای موشکی و اتمی شده و فرآیند کاهش تنش ها را در شبه جزیره کره به دنبال دارد، اما در صورتی که ترامپ گمان این را داشته باشد که رهبر کره شمالی سلاح های خود را کنار گذاشته و از مخالفت با آمریکا دست بردارد، این راه دیپلماسی به سرعت به ناکامی منتهی شده و دو طرف مجدداً به مسیر جنگ بازخواهند گشت.
البته این نتیجه برای بولتون بد نخواهد بود، چون وی معتقد است این مذاکرات این ارزش را دارد که آمریکا راه دیپلماسی را کوتاه تر کرده و به سمت گزینه های دیگر برود، اما رسیدن به چنین نتیجه ای صدها هزار و حتی میلیون ها نفر از مردم مصیبت بار خواهد بود.
*** *** *** ***
تحریمهای آمریکا بر ضد ایران کم اثرتر از زمان پیش از برجام شده است
نقض تعهدات از سوی ترامپ، حتی در ارتباط با ایران هم خطرناک خواهد بود. با وجودی که در سال ۲۰۱۵ ایران تحت محدودیتهای درازمدت از توانائی های خود در غنی سازی اورانیوم و یا تولید بمبهای هسته ای دست کشید و خود را در معرض نظارتهای شدید بازرسان قرار داد ولی همچنان ترامپ فکر می کند که ای این توافق به شکل فاجعه باری نقض شده است.
این در حالیست که تمامی مقامات این کشور پایبندی ایران را در قبال این توافق تأیید می کنند ولی ترامپ به سادگی بر این باور است که این توافق به اندازه کافی بلندپروازی های ایران را محدود نکرده است.
پس از تلاش اروپائی ها به منظور متقاعد کردن ترامپ مبنی بر ماندن در این توافق، مقامات کاخ سفید سخنرانی اخیر نخست وزیر اسرائیل (رژیم صهیونیستی) را آشکار کردند که در آن نتانیاهو آشکارا از تلاشهای ایران از سال ۲۰۰۳ برای طراحی کلاهک هسته ای سخن به میان آورد.
با وجودی که هیچ مدرک مستدلی که بیانگر نقض این توافق از سوی ایران باشد وجود ندارد، اما ترامپ این نمایش نتانیاهو را پوششی برای ترک توافق می داند.
ترامپ گمان می برد که با خروج از برجام می تواند شرایط سختگیرانه تری را بر ایران اعمال کند، اما در واقع او خودش را گول می زند. درغیاب هرگونه تخلف آشکار ایران از توافق هسته ای، هر نوع فشار اقتصادی از سوی آمریکا بر ضد ایران، تأثیر بسیار کمتری نسبت به زمان قبل از این توافق خواهد داشت.
به نظر می رسد اتحادیه اروپا به جای وادار کردن شرکتهای خود به پیروی از تحریمهای آمریکا، برای ادامه فعالیتهای تجاری با ایران مشوق های تجاری فراهم کند و در برابر اقدامات تلافی جویانه واشنگتن نسبت به جریمه کردن این شرکتهای، از آنان حمایت کند.
روسیه، طرف دیگر این توافق هم چندان تمایل به پیروی از آمریکا ندارد و چین؛ به عنوان آخرین عضو این توافق به دنبال راه حلی است تا بتواند خود را در کنار دیگر مشتریان بزرگ آسیایی نفت ایران قرار دهد.
بنابراین رژیم تحریمها برای ایران بسیار ضعیف تر از زمان پیش از برجام شده است.
ترامپ ایران را نمی شناسد
تلاشها برای افزایش فشار بر ایران با هدف کنار گذاشتن برجام نتیجه معکوس داشت و مشوق های بسیار کمی نیز برای تهران وجود دارد تا با ترامپ بر سر توافق هسته ای مذاکره مجدد داشته باشد، زیرا مقامات ایرانی معتقدند که به واسطه ی نقصان دولت ترامپ در اجرای برجام، انتظارات اقتصادی این کشور برآورده نشده است.
همچنین سیاستمداران داخلی ایران هم این موضوع را غیر قابل تصور می دانند که رهبر معظم انقلاب؛ آیت الله خامنه ای هم توافق جدید با ترامپ را، آن هم با شرایط بدتر تأیید کند.
جمهوری اسلامی ایران به دنبال آن بود تا صدها میلیارد دلار برای اقتصاد آسیب دیده خود جذب کند.
رژیم حاکم در ایران هویت را به مفهوم مقاومت در برابر غرب گره زده است و سرمایه گذاری عظیمی انجام داده تا حق دارا بودن انرژی هسته ای را مشروعیت بخشد و این بدان معنی نیست که این کشور تسلیم شده و به طور کامل از برنامه هسته ای خود دست می کشد.
در عوض به نظر می رسد پاسخ ایران در برابر پاره کردن برجام توسط ترامپ، حداقل بازی کردن نقش یک قربانی است تا به واسطه آن میان ایالات متحده و جامعه بین الملل شکاف ایجاد کند. از سوی دیگر این احتمال وجود دارد که ایران جنبه هایی از برنامه هسته ای خود، همچون افزایش تحقیق و توسعه، نصب مجدد سانتریفیوژها و کاهش بازرسی ها را به عنوان نمایش مقاومت و ایستادگی در برابر واشنگتن به عنوان اقدام متقابل انجام دهد و امیدوار باشد تا دیگر همپیمانان از ترامپ به خاطر تصمیم نسنجیده اش خشمگین شوند.
بنابراین تلاش ترامپ برای تکرار مجدد آنچه او به عنوان راه حل و شیوه موفق کره شمالی یاد می کند درباره ایران کارآمد نخواهد بود و در عوض تلاشهای بین المللی را برای مهار ایران کم اثرتر کرده و توسعه برنامه هسته ای این کشور باعث از بین رفتن راه حل دیپلماتیک برای حل این بحران به وجود آمده خواهد بود.
راهبرد افزایش تنش به نظر می رسد تنها موج فزاینده ای از فشارها، اقدامات تلافی جویانه و تهدیدات نظامی را به دنبال خواهد داشت.
با افزایش تنش و درگیری میان همپیمانان آمریکا و ایران در سوریه، یمن و حضور هزاران نظامی آمریکایی در مجاورت نیروهای نظامی ایران و تقابل این نیروها در عراق، سوریه و خلیج فارس به سادگی این بحران اتمی را به عنوان جرقه ای برای آغاز مجدد جنگ و درگیری در خاورمیانه تبدیل خواهد کرد.
*** *** *** ***
توافق نیازمند اقدامات سنجیده است و نه زورگویی و تهدید
ترامپ درسهای اشتباهی از کره شمالی گرفته و می خواهد در ارتباط با ایران نیز از آن استفاده کند. اما درسهایی که می بایست از توافق هسته ای با ایران آموخت چنین است؛ کاهش بحران هسته ای نیازمند برنامه ریزی دقیق، سنجیده و پیگیرانه و فرآیندی چندجانبه است که منجر به یک توافق جامع می شود و این مهم از طریق حضور و مشارکت مستقیم و اقدامات اعتمادساز فراهم می شود.
موفقیت نیازمند سیاستگذاری برای تمامی دولتهای متخاصمی می شود که خواهان دستیابی به قابلیتهای سلاحهای اتمی هستند و فراهم کردن تضمین های اقتصادی و امنیتی متقابل می تواند در برابر بازگشت از برنامه های آنها و اقدامات راستی آزمایانه فراهم شود.
پیگیری این مسیر راه را برای توافق با ایران آماده می کند و این بنیان و اساسی است که ترامپ از طریق آن می تواند نگرانی ها را درباره ایران مرتفع کند.
همچنین مسیر مشابهی را می بایست برای کره شمالی در پیش گرفت، همانطور که در دیدار رهبران دو کره مورد توجه قرار گرفت: فراهم کردن شرایط برای عادی سازی روابط به طور آهسته و همبستگی جهانی در برابر اقدامات راستی آزمایی در خصوص سلاحهای اتمی پیونگ یانگ.
اما در صورتی که ترامپ به جای رویکردهای مطرح شده، همچنان با ذهنیت تمامیت خواه “هنر معامله” انتظار داشته باشد که طرف مقابل با تهدید و زورگویی تسلیم محض شود، به شدت ناکام خواهد شد و بدتر اینکه نه تنها با این شکل از اقدامات فرآیند حل این بحرانها را شتاب نمی بخشد، بلکه امکان پایان بخشیدن به این دو بحران هسته ای را از طریق روشهای دیپلماتیک و صلح آمیز از بین خواهد برد.
مترجم: میثم خاکپور
