سید محمدهادی ایازی؛ معاون اجتماعی وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی
بیماری‌های غیرواگیر و مرگ و میر ناشی از آنها بسیاری از شهرنشینان امروزی را درگیر خود کرده است. این بیماری‌ها طیف گسترده‌ای مانند دیابت، بیماری‌های قلبی و عروقی، سرطان‌ها، بیماری‌های روانی و افسردگی، چاقی، ناباروری، بیماری‌های تنفسی، انواع اعتیاد و وابستگی‌های ناسالم را در بر می‌گیرد.
بخش بزرگی از این بیماری‌ها، پیامد شیوه زندگی نادرست مانند ورزش نکردن، کم‌تحرکی و خوردن فست‌فودها و غذاهای چرب، شیرین و نمکین است. آلودگی‌های صوتی، هوا، آب و خاک نیز در روند افزایشی بیماری‌های غیرواگیر بسیار موثر و غیرقابل چشم‌پوشی هستند. هم‌چنین میزان بالایی از مرگ و معلولیت ناشی از تصادفات رانندگی را به مشکلات بالا بیفزایید.
از مهم‌ترین علت‌های آن چه در بالا آمد، عادت کردن به زندگی ماشینی و افزایش شمار خودروها و سلطه سواره‌هاست.
گسترش و رشد روزافزون و ناهماهنگ شهرها، تولید خودروهای بی‌کیفیت و ارزان‌قیمت، توسعه خطوط بزرگ‌راهی، تونل‌ها، زیرگذر و روگذرهای شهری، عدم توسعه مطلوب ناوگان‌های حمل و نقل عمومی و بسیاری عوامل دیگر، همه و همه از دلایل استفاده بیش از اندازه شهروندان از خودروها و وسایل نقلیه شخصی است. به عبارت دیگر، رویکرد مدیران شهری و متولیان توسعه و مدنظر نداشتن پیوست‌های زیست‌محیطی و سلامت در طرح‌های گوناگون توسعه منطقه‌ای و شهری، و میل مفرط همگانی به مدرن شدن! جامعه ایران را نیز به این سمت و سو کشانده است.
اکنون افسوس خوردن بر گذشته و دنبال مقصر گشتن نیز چاره این درد نخواهد بود و بررسی پیشینه و جوانب گوناگون موضوع، تنها و تنها به منظور آسیب‌شناسی و یافتن راه‌حل و درمان مناسب برای قضیه است. مانند سایر مسایل اجتماعی، رجوع به جامعه و مشارکت مردمی و یافتن راه‌حل از طریق گروه‌ها و تشکل‌های غیردولتی و مردم‌نهاد می‌تواند بسیار کارآمد و مفید فایده باشد.
خوش‌بختانه چندسالی است که در ایران، به پیشنهاد یک گروه مردمی و دعوت ایشان، جریانی اجتماعی به نام #سه_شنبه_های_بدون_خودرو راه‌اندازی شده است و با دعوت از مردم، مسوولان دولتی و گروه‌های گوناگون می‌خواهد که با پیوستن به این پویش مدنی، دستِ‌کم یک روز در هفته، سه‌شنبه‌ها را بدون استفاده از خودروی شخصی و به صورت پیاده یا بهره‌گیری از #دوچرخه یا حمل و نقل عمومی در شهر تردد کنند.
این گروه با خیل هواداران خُرد و کلان و باخِرد خود تاکنون توانسته است افراد زیادی را به سمت خود بکشاند و شهرداران شهرهایی چون اصفهان، یزد، قزوین، اراک و … را نیز به سوی برنامه‌ریزی برای شهرهای #دوچرخه_پذیر سوق دهد.
پیاده‌مدار و #دوچرخه_پذیر کردن شهرهای خرد و کلان و رفتن به سوی برنامه‌های کوتاه تا بلندمدت بدین‌منظور و گسترش مطلوب ناوگان حمل و نقل عمومی، بی‌شک درمان و چاره بی‌هزینه بسیاری از مسایل و مشکلاتی است که در آغاز این نوشته آمد.
مسلما راه‌اندازی مسیرهای طولانی، مطلوب و ایمن #دوچرخه_سواری و پیاده‌مدار کردن شهر، هزینه و زمان‌بر است، اما در درازمدت با کاهش چشم‌گیر هزینه‌های مربوط به بیماری‌ها، تصادفات و آلودگی‌های محیطی و کاستن از بار آنها، و هم‌چنین کاهش ساخت و ساز راه‌های کلان و پرهزینه، چندین و چند برابر در هزینه‌های عمومی و خصوصی جامعه صرفه‌جویی خواهد شد.
۳ ژوئن برابر با ۱۳ خرداد امسال، برای نخستین بار از سوی سازمان ملل متحد به نام روز جهانی #دوچرخه نام‌گذاری شده است و ایران به یمن مشارکت‌پذیری و مسوولیت‌پذیری مردمی و نیروهای داوطلب خویش توانسته است، ماه‌ها پیش از این تاریخ، پیش‌تاز و پیش‌آهنگ آن باشد. به هر روی این مناسبت فرخنده جهانی که نشان از پی بردن جهان به ناکارآمدبودن روندهای گذشته و بهبود شیوه‌های زیست و برنامه‌ریزی دارد را گرامی می‌داریم و در وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی نیز، دست همه فعالان این عرصه را به گرمی می‌فشاریم.
باشد که بتوانیم با برنامه‌ریزی و یاری گرفتن از اندیشه‌های نو و پویا به سوی بهبود و اصلاح روی‌کردها و روش‌ها گام برداریم. چه خوب است که در کانون‌های سلامت محلات که در سراسر کشور و با مشارکت مردم در حال راه‌اندازی است، کانون‌های ویژه #دوچرخه_سواری 🚲 نیز شکل بگیرد و گامی دیگر به اجتماعی شدن سلامت نزدیک شویم.
