دغدغه‌های ترامپ برای اعمال فشار یکجانبه به تهران / تحریم‌های آمریکا سیاست خارجی ایران را به کدام سو می‌برد؟

حسين سليمان در مرکز مطالعات استراتژیک الاهرام نوشت: مأموریت دولت آمریکا برای محاصره اقتصاد ایران، نسبت به سال ۲۰۱۲، بسیار دشوار تر شده است و علت این مساله، خروج یک جانبه آن از توافق هسته ای و تایید ضعیف بین المللی نسبت به این اقدام آمریکاست.در حال حاضر، اتحادیه اروپا به توافق هسته ای با ایران پایبند مانده است، در حالی که در سال ۲۰۱۲ هم پیمانان اروپایی ایالات متحده، همگی، اقدام به تحریم صادرات نفتی ایران کرده بودند.

به گزارش «یوپنا»، در ادامه این مطلب آمده است: با وجود عدم التزام اروپایی ها به تحریمهای جدید آمریکا، این تحریمها ضرر مستقیمی به شرکتهای اروپایی می رساند که با ایران در تعامل هستند و آنها را از تعامل با ایالات متحده باز می دارد. این در حالی است که دولتهای اروپایی نمی توانند خسارت شرکتهای خود در این رابطه را جبران کنند. به همین دلیل، به احتمال زیاد در ادامه، شرکتهای اروپایی، تحریمهای آمریکا را در نظر گرفته و صرفنظر از موضع رسمی دولتهای خود، ایران را تحریم می کنند، همانطور که تعدادی از شرکتهای نفتی اروپایی از بسیاری از قراردادهایی که پس از توافق هسته ای با ایران امضا کرده بودند، کناره گیری کردند.

در سوی دیگر، طرفهای اسیایی، شرکای اقتصادی برجسته ایران، و قدرتمندترین کشورها برای به چالش کشاندن تحریمها آمریکا هستند، بویژه در سایه نزاع تجاری که بین ایالات متحده و چین، بعنوان بزرگترین شریک ایران، ایجاد شده است. بنابراین، تا به حال، اغلب دولتهای آسیایی با موضع آمریکا در خروج از توافق هسته ای و اعمال تحریمهای جدید، مخالف هستند.

اما برخلاف شرایط موجود در روابط ایران و اروپا، کشورهای اسیایی، شرکتهای بزرگ و موثری دارند و در مقدمه این کشورها، چین قرار دارد. این شرکتها به خطاب رسمی دولت خود در مورد عدم همراهی با تحریمهای آمریکا پایبند مانده اند و این علاوه بر عدم تعامل بخش بزرگی از این شرکتها، با ایالات متحده است. به این ترتیب، شرکتهای آسیایی نگران محروم شدن از همکاری با ایالات متحده، بعنوان مجازاتی برای همکاریهای اقتصادی با ایران، نیستند. حتی انتظار می رود که این شرکتها پس از اعمال تحریمهای تازه آمریکا، با غنیمت شمردن فرصت خروج شرکتهای اروپایی از ایران، به همکاری اقتصادی خود با این کشور بیفزایند.

گرایشهای خارجی ایران
با توجه به فراهم شدن فرصتی برای کشورهای آسیایی، احتمال ارائه امتیازهایی از سوی ایران، در خصوص برنامه های هسته ای آن، بسیار کم است. همزمان با این مساله، ایران به روابط خود با طرفهای اروپایی حاضر در توافق هسته ای ادامه می دهد، ولو اینکه برخی شرکتهای اروپایی اقدام به تحریم ایران کنند. از سوی دیگر، لازم است به این نکته مهم اشاره کنیم که نتیجه بارز تحریمهای جدید آمریکا و همراهی بخش خصوصی اروپا با آن، جهشی در نزدیکی ایرانی آسیایی است.

به دنبال اعلام تحریمهای جدید و خروج تدریجی شرکتهای اروپایی از ایران، به احتمال زیاد،فرصت سودآوری برای شرکتهای آسیایی، بویژه در بخش دولتی، فراهم می شود. این در حالی است که ایران به جذب سرمایه و تکنولوژی خارجی نیاز مبرمی دارد. بدین شکل، دو طرف می توانند برای دست یابی به منافع مشترک قدم بردارند، بویژه آنکه نزاع های تجاری آمریکایی اسیایی، دولتهای اسیایی را به سمت تلاش برای توسعه و فشار بر ایالات متحده سوق می دهد.

ایران در شرایط کنونی، با ایرانِ محاصره شده با تحریمها در سال ۲۰۱۲ تفاوت زیادی دارد؛ تحریمهایی که ضررهای هنگفتی را به اقتصاد آن وارد کرده و این کشور را مجبور به دادن امتیازها و ضمانتهایی به جامعه بین الملل، در قالب توافق هسته ای کرد.

به نظر می رسد به دلیل متشنج بودن روابط ایالات متحده با هم پیمانان بین المللی آن، در اروپا و آسیا، و حتی در آمریکای شمالی و جنوبی، ایالات متحده در زمینه اجرایی کردن محاصره یک طرفه اقتصاد ایران و تحقق هدف خود برای به صفر رساندن صادرات نفتی ایران، با دشواری های زیادی مواجه است.

تلاشهای آمریکا برای افزایش فشار مستقیم و غیر مستقیم بر شرکای نزدیکش، بویژه در اروپا، در جهت عملی کردن محاصره، بیش از هر چیز، موجب نزدیکی ایران به طرفهای بین المللی می شود که در آسیا و خاورمیانه، ارتباط کمتری با ایالات متحده دارند. در این میان، نزدیکی ایران به طرفهای آسیایی، حاشیه مانور خوبی را در اختیار این کشور قرار می دهد. اما از سوی دیگر، ایالات متحده می تواند با استفاده از درگیریهای تجاری دو طرفه خود، از جمله در رابطه با چین، برای اجرایی شدن محاصره در سطحی وسیعتر گام بردارد.