ناکامی ترکیه برای نجات تروریست های ساکن ادلب

به گزارش یوپنا به نقل از ایرنا، نیروهای جنگجوی حاضر در شهر ادلب که در قالب گروه های مختلف تروریستی در این شهر ساکن شده اند، این روزها در هراس از دست دادن آخرین پایگاه مهم خود در خاک سوریه بوده و در آستانه اضمحلال هستند.
مقامات آنکارا با پیش کشیدن احتمال بروز فاجعه انسانی و کشتار غیرنظامیان و نیز گسیل سیل پناهجویان از ادلب به سمت ترکیه، مخالف حمله احتمالی ارتش سوریه برای رفع تصرف ادلب از دست تروریست ها هستند.
مقامات ترکیه در چند هفته اخیر بر حل مساله ادلب از طریق سیاسی و مذاکره تاکید کرده و حمله به این شهر را موجب به راه افتادن موج جدید کشتار غیرنظامیان و پناهجویان عنوان کرده و در صدد خرید زمان برای برون رفت از مشکلی هستند که خود نیز در به وجود آمدن آن نقش داشته اند هر چند که در این تلاش ها ناکام بوده اند.
بسیاری از عناصر گرو های تروریستی حاضر در خاک سوریه که تخمین زده می شود بیش از ۶۰ هزار نفر از آنها از اتباع خارجی و جنگجویان کشورهای مختلف هستند، هم اکنون در ادلب جمع شده اند.
این عده در هفت سال گذشته اغلب از طریق خاک ترکیه به سوریه رفته و در نبردهای تروریستی مشارکت داشته اند و با شکست پی در پی آنها و با انتقال از محل های تحت محاصره قبلی، در نهایت به ادلب منتقل شده و هم اکنون در شرایط بلاتکلیفی به سر می برند.
این تروریست های خارجی، در وضعیت کنونی نه راه پس دارند و نه راه پیش، چرا که ترکیه حاضر نیست آنها را در خاک خود حتی به عنوان پناهجو بپذیرد، در کشور متبوع خود نیز تحت تعقیب هستند و در خاک سوریه نیز امکان جنگ و حتی ادامه حضور ندارند.
تخمین زده می شود که حدود ۱۵۰ هزار نفر جنگجوی مسلح تروریستی که تحت حمایت کشورهای مختلف از جمله ترکیه بوده و هستند، در ادلب ساکن شده اند و با حضور در این شهر، جمعیت غیرنظامی آنجا را به سپری برای در امان ماندن خود تبدیل کرده اند.
دولت ترکیه که پیش از این حامی تعدادی از این گروه ها و عناصر جنگجو بود و در قالب مذاکرات آستانه، سوچی و کمیته تدوین قانون اساسی سوریه به نوعی نماینده آنها به شمار می رود، تلاش وسیع سیاسی و دیپلماتیک و حتی تحرکات نظامی در منطقه برای نجات آنها از حمله ارتش سوریه آغاز کرده که این تلاش ها تاکنون ناکام مانده است.
*****
اجلاس تهران و تلاش برای خرید زمان
مذاکره سران سه کشور ایران، ترکیه و روسیه درباره سوریه که سومین دور این مذاکرات در ۹ ماه گذشته به شمار می رود، در آستانه حمله ارتش سوریه به مقر تروریست های ادلب، از اهمیت مضاعفی برخوردار بود.
در این دور از مذاکرات، طرفین ضمن بررسی فرایند اجرای مفاد توافق های آستانه و دو نشست قبلی سران، در خصوص وضعیت ادلب نیز به مذاکره پرداختند.
سران سه کشور ایران، روسیه و ترکیه پیش از این نیز در آذر ماه سال ۹۶ در سوچی روسیه و ۱۵ فروردین سال ۹۷ در آنکارا به رایزنی‌های سه جانبه و بررسی آخرین تحولات سوریه پرداخته بودند.
نشست‌های سه جانبه ایران، روسیه و ترکیه در واقع حلقه تکمیل کننده مذاکرات صلح آستانه است که تاکنون ۱۳ دور از آنها برگزار شده است.
نحوه مبارزه با تروریست‌ها،‌ چگونگی کمک به دولت مشروع سوریه، راهکار تداوم کمک‌های انسان‌دوستانه و چگونگی پایان دادن به بحران سوریه مهمترین محورهای مذاکرات آستانه و نشست های سران سه کشور ایران، روسیه و ترکیه بوده است.
در اجلاس سه جانبه تهران نیز روحانی، اردوغان و پوتین روسای جمهوری ایران، ترکیه و روسیه ضمن تاکید بر سیاسی مساله سوریه، در بیانیه ۱۲ ماده ای مشترک عنوان کردند که منازعه سوریه هیچ راه حل نظامی نمی تواند داشته باشد و تنها از طریق یک فرایند سیاسی و مذاکراتی می توان به جنگ در سوریه پایان داد.
رئیسان جمهوری سه کشور که در واقع رهبران کشورهای ‘ضامن صلح’ در سوریه هم به شمار می روند، تا کنون بر سر تعیین مناطق چهارگانه عاری از درگیری به توافق رسیده اند که تاکنون جلوی درگیری همه جانبه را گرفته و فضا را برای مذاکره طرفین مهیا کرده است.
در مذاکره اخیر تهران هم که در فضایی همراه با آمادگی ارتش سوریه برای حمله به پایگاه تروریست ها در ادلب برگزار شد، رجب طیب اردوغان رییس جمهوری ترکیه با پیش بینی حمله قریب الوقوع، پیشنهاد آتش بس داد که این پیشنهاد به معنای خرید زمان برای تروریست ها ارزیابی شده و با توجه به حضور نداشتن نماینده گروه های جنگجوی حاضر در ادلب، مورد موافقت قرار نگرفت.
*****
ادامه تلاش اردوغان پس از اجلاس تهران
از همان دقایق آغاز مذاکرات و در فرایند مصاحبه پایانی، رجب طیب اردوغان رییس جمهوری ترکیه تلاش کرد تا با برجسته کردن و بزرگنمایی مساله حضور ۳٫۵ میلیون غیرنظامی در ادلب، زمان خریده و طرفین را مجبور به پذیرش پیشنهاد آتش بس خود کند.
این پیشنهاد که در مصاحبه پایانی از طرف اردوغان مطرح شد، با استقبال سرد روحانی و پوتین مواجه شده و تنها به زمین گذاشتن سلاح توسط تروریست های ساکن ادلب منتج شد.
رجب طیب اردوغان پس از بازگشت از اجلاس تهران با انتشار رشته توئیتی به زبان های فارسی، ترکی، روسی، انگلیسی و عربی، نشان داد که از نتیجه این اجلاس چندان راضی نیست.
وی در پیام توئیتری خود نوشت: ‘امروز در راستای اجلاس تهران، ترکیه به وضوح در خصوص روش ها و راهکارهایی که بدون در نظر گرفتن امنیت جانی شهروندان سوریه و تنها با هدف ریختن آب به آسیاب گروه های تروریستی عمل می کند، موضع خود را ابراز داشته است.’
اردوغان که به نظر می رسید از نتیجه اجلاس تهران چندان راضی نیست، در پیام خود همچنین نوشت: ‘مساله ادلب بدون در نظر گرفتن آلام و درگیری ها و مشکلات جدید باید با وفادار ماندن به روح اجلاس آستانه حل و فصل شود. پیرو اصولی که مشترکا طی اجلاس آستانه مابین طرفین اتخاذ شد، محافظت از اصل راه حل سیاسی برای پایان بخشیدن به بحران سوریه امری بسیار مهم می باشد.’
وی در این رشته پیام خود در توئیتر همچنین عنوان کرد: ‘پیرو اصل مبارزه با تروریسم و با برطرف کردن هر آنچه در منطقه رخ داده است، باید مقابل گروه های جدایی طلب که تضعیف تمامیت ارضی سرزمین سوریه و قدرت تدافعی ملی کشورهای همسایه هدف اصلی آنان می باشد با جدیت تمام مقابله کرد.’
رییس جمهوری ترکیه همچنین چند روز بعد با انتشار مقاله ای در روزنامه وال استریت ژورنال آمریکا حمله به ادلب را دارای پیامدهای سنگین خواند و بیان کرد: اتخاذ نکردن اقدامات لازم برای ممانعت از بروز این فاجعه، تاوان سنگینی برای همه خواهد داشت.
وی در این مقاله ای که تحت عنوان ‘ادلب و سوریه’ منتشر شد، نوشت: با نزدیک شدن به زمان حمله احتمالی ارتش سوریه به ادلب، همه اعضای جامعه بین المللی باید به مسئولیت خود در این خصوص آگاه باشند و جلوی فاجعه را بگیرند.
اردوغان با بیان این که ادلب، ‘راه خروج پیش از عبور از پل است’ بیان کرد: اگر امروز کشورهای اروپایی و آمریکا، گام های لازم را در خصوص تداوم ثبات در ادلب برندارند، هم مردم سوریه و هم تمام جهان تاوان سنگینی خواهند پرداخت.
وی در ادامه مقاله خود نوشت: ترکیه همچنین در راستای تلاش برای بازگرداندن ثبات و آرامش به سوریه و نیز یافتن راه حلی مناسب، روش دیپلماتیک را برگزید و با مخالفان دولت سوریه در ژنو و با ایران و روسیه در مذاکرات آستانه بر سر میز مذاکره نشست که در نتیجه آن توافقاتی در برقراری آتش بس و ایجاد مناطق عاری از درگیری بود.
رییس جمهوری ترکیه همچنین در بازگشت از اجلاس تهران نیز طی مصاحبه با خبرنگاران، افزود: حمله ارتش سوریه به ادلب نتیجه ای جز فاجعه انسانی و گسیل موجی از آوارگان ندارد و بی گمان ترکیه نباید تاوان این اقدام دولت دمشق را بدهد.
اردوغان همچنین تاکید کرد: از نظر ترکیه بهترین نتیجه نشست تهران توافق بر سر آتش بس بود ولی تنها در خصوص ۱۲ ماده بیانیه مشترک توافق شد و ما بر اجرای ماده ۳ و ۴ تاکید ویژه داریم که بر زمین گذاشتن سلاح صحه گذاشته است.
رییس جمهوری ترکیه هنگام بازگشت از اجلاس تهران اعلام کرده بود که ‘در حاشیه نشست تهران با پوتین صحبت کردم و قرار شد بعد از مذاکره هیات های دو طرف با هم دیدار کنیم تا تصمیم نهایی را درباره تحولات سوریه بگیریم و انتظار ما این است که در این چارچوب کارها را پیش ببریم.’
وی قرار است امروز در شهر سوچی روسیه در نشستی دوجانبه با ولادیمیر پوتین رییس جمهوری روسیه درباره تحولات سوریه و وضعیت ادلب شرکت کند و به نظر می رسد هدف اردوغان از این دیدار منصرف کردن روسیه در حمله به ادلب است.
*****
تلاش وزیر امور خارجه و سایر مقامات ترکیه
مولود چاووش اوغلو وزیر امور خارجه ترکیه نیز که چند روز بعد از اجلاس تهران به بخارست رومانی سفر کرده بود، خواستار همکاری جامعه جهانی برای جلوگیری از حمله به ادلب و پایان دادن به حضور تروریست‌ها در سوریه شد.
وی با بیان این که ‘حفظ تمامیت ارضی سوریه با کشتار مردم بیگناه دست یافتنی نیست، افزود: همه باید به دنبال یک راه حل مسالمت آمیز برای بحران سوریه باشند.
چاووش اوغلو بر خلاف مواضع قبلی خود مدعی شد: موفقیت قابل توجهی در دستیابی به راه حل سیاسی برای بحران سوریه حاصل نشده و دولت دمشق و حامیان بشار اسد درباره راه حل نظامی اتفاق نظر دارند.
مسئول دستگاه سیاست خارجی ترکیه اضافه کرد: با وجود این که در مذاکرات آستانه و نشست سوچی تلاش زیادی انجام دادیم و در تهران نیز برای جلوگیری از وقوع قتل عام در ادلب گرد هم آمدیم، اما ارتش سوریه به حملات خود ادامه می دهد.
وزیر امور خارجه ترکیه پیشنهاد کرد: آماده ایم علاوه بر روسیه، ایران، آمریکا، فرانسه و انگلستان، با تمام متحدان خود در سوریه همکاری کنیم.
وی از ادامه دیدارهای دوجانبه و سه جانبه با روسیه و ایران برای یافتن راه حل مسالمت آمیز برای سوریه خبر داد و گفت: این تلاش ها با همه طرف های نقش آفرین در تحولات سوریه از جمله با روسیه و ایران برای پایان دادن به درگیری ها ادامه دارد و ترکیه به رایزنی خود در این زمینه ادامه خواهد داد.
وزیر امور خارجه ترکیه در جریان سفر به اسلام آباد پاکستان در نشست مشترک خبری با شاه محمود قریشی همتای پاکستانی نیز گفت: تلاش ترکیه برای جلوگیری از درگیری در ادلب ادامه دارد.
وی همچنین چند روز بعد با ناکامی در جلوگیری از حمله ارتش سوریه به ادلب گفت که ‘تلاش ترکیه برای جلوگیری از درگیری در ادلب نیاز به حمایت های بین المللی دارد.’
چاووش اوغلو با بیان این که ترکیه با تمام بازیگران فعال در تحولات سوریه ارتباط نزدیک دارد، اضافه کرد: ما تلاش می کنیم که فاجعه انسانی در ادلب رخ ندهد و وظیفه انسانی ماست که با تلاش های خود از طریق ارتباطات دو و سه جانبه جلوی جنگ را بگیریم.
ابراهیم کالین سخنگوی ریاست جمهوری ترکیه نیز در واکنش به اجلاس تهران طی مقاله ای در روزنامه دیلی صباح ترکیه که نشان دهنده ناخرسندی این کشور از نتایج نشست بود، نوشت: حمله به ادلب نتایج مذاکرات آستانه و ژنو را مخدوش خواهد کرد.
وی در این مقاله که تحت عنوان ‘هرج و مرج، نمایش انسانی و آشفتگی سیاسی’ مدعی شد: این حمله به جز مرگ و سقوط دستاوردی نخواهد داشت و صدمه جدی به روند آستانه و ژنو خواهد زد.
سخنگوی ریاست جمهوری ترکیه در این مقاله نوشت: ترکیه در سوریه در صدد جلوگیری از یک فاجعه انسانی است و به این تلاش خود ادامه خواهد داد.
وی همچنین در مقاله ای دیگر با انتشار یادداشتی تحت عنوان ‘بن بست ادلب، آزمونی برای نظام بین المللی’ در روزنامه دیلی صباح نوشت: با حضور نظامیان ترکیه در ادلب، ارتش سوریه و جنگنده های روسی نمی توانند حمله ای را به این شهر انجام دهند.
وی تاکید کرد: تداوم نیافتن روند مذاکرات سیاسی منطقی درباره سوریه به ویژه ادلب، زمینه ساز تعمیق بحران کنونی می شود که بی گمان بیشترین آسیب مالی، معنوی، جسمی و روحی را مردم این منطقه خواهند دید.
سخنگوی ریاست جمهوری ترکیه، تروریست ها را مسئول کشتار و تخریب در خاک سوریه دانست و بدون اشاره به نقش دولت ترکیه در هدایت تروریست ها به خاک سوریه افزود: همه شاهد گیر افتادن مردم بی دفاع سوریه در میان دو نیروی مخرب هستند و با قاطعیت باید بگویم که عوامل گروه داعش، نیروهای حزب کارگران کردستان (پ.ک.ک) و شاخه های سوری آن و نیز دولت دمشق مسئول قتل عام غیرنظامیان و تخریب اماکن این سرزمین هستند.
همچنین خلوصی آکار وزیر دفاع ترکیه در ادامه تلاش مقامات آنکارا در جلوگیری از حمله به ادلب سفرای کشورهای خارجی را در آنکارا دعوت کرده و طی سخنرانی در جمع آنها گفت: با ایران، روسیه و سایر متحدان خود برای صلح و ثبات منطقه همکاری می کنیم و هم اکنون تلاش زیادی برای جلوگیری از فاجعه انسانی در ادلب جریان دارد.
وی افزود: ادلب در آستانه بحرانی جدید قرار دارد و هر گونه عملیات نظامی علیه این شهر، منطقه را با این همه مسائل به سمت یک فاجعه انسانی دیگر سوق خواهد داد.
این مقام ترکیه در همین حال خواستار تمایز قائل شدن بین نیروهای مخالف و نیروهای تروریستی شد و بیان کرد: دستیابی به این هدف هم زمان بر است و معتقدیم که با بمباران و گلوله باران ادلب علاوه بر آسیب دیدن غیرنظامیان و افزایش پناهجویان جنگی، جریانات تروریستی رادیکال بیشتر خواهد شد.
*****
ترس آنکارا از سیل پناهجویان سوری پس از حمله به ادلب
دولت آنکارا در تبیین وضعیت ادلب و در مخالفت حمله به آخرین سنگر مهم تروریست ها در سوریه، همواره مساله پناهجویان را بزرگنمایی و طرح می کند.
مقامات ترکیه اعلام کرده اند که تاکنون ۳٫۵ میلیون پناهجوی سوری را در خاک خود پناه داده و بیش از ۳۶ میلیارد دلار برای آنها هزینه کرده اند و در پی بروز بحران اقتصادی و خلف وعده اتحادیه اروپا در اعطای کمک مالی سه میلیارد یورویی، دیگر امکان پذیرش پناهجویان جدید در پی حمله به ادلب را ندارند.
اکنون در آستانه حمله ارتش سوریه به ادلب، ترکیه نگران است که موج جدید پناهجویان به سمت ترکیه راه بیفتد و بر این اساس مقامات این کشور مدعی هستند که بخش اعظمی از جمعیت ۳٫۵ میلیون نفری ساکن ادلب با آغاز درگیری ها به ترکیه پناه خواهند آورد و این کشور توان اسکان و مدیریت آنها را ندارد.
خبرگزاری آناتولی ترکیه نیز دو روز پیش مدعی شد که تاکنون بیش از ۴۰ هزار نفر از ساکنان ادلب با قوت گرفتن حمله به آنجا از منطقه فرار کرده و به مرزهای ترکیه رسیده اند و احتمال افزایش آنها وجود دارد.
به ادعای این رسانه، تاکنون بالغ بر ۱۵۰ هزار نفر از پناهجویان سوری در شش شهرک کانتینری و ۲۷ شهرک چادری در اطراف ادلب از سوی ترکیه اسکان داده شده اند.
ترکیه با اعزام نیروهای جدید به مرزهای خود با سوریه در محدوده استان ادلب و حلب در صدد جلوگیری از ورود موج جدید پناهجویان بوده و اعلام کرده است که در صورت ورود، پناهجویان را در مناطق مرزی داخل خاک سوریه اسکان خواهد داد.
*****
نگرانی آنکارا در از دست دادن مناطق اشغالی شمال سوریه
مقامات ترکیه علاوه بر مساله پناهجویان که به دغدغه اصلی آنها تبدیل شده، نگران هستند که پس از حمله ارتش سوریه به ادلب و سرکوب تروریست های ساکن آنجا، ارتش ترکیه علاوه بر ۱۲ نقطه دیده بانی که در اطراف ادلب و حلب ایجاد کرده، باید چهار هزار کیلومتر مربع از محدوده عملیاتی شاخه زیتون(عفرین) و سپر فرات(الباب، اعزاز و جرابلس) که اشغال کرده است، را در فرایند بعدی تخلیه کند.
ترکیه مدعی است که در این مناطق پیش از این گروه های جدایی طلب کُرد از جمله حزب کارگران کردستان ترکیه(پ.ک.ک) و یگان های مدافع خلق سوریه(ی.پ.گ) مستقر بودند و پس از تخلیه نیز آنها دوباره مستقر شده و علاوه بر تهدید امنیت مناطق مرزی، با ایجاد حکومت محلی، با تقویت افکار جدایی طلبانه در مناطق جنوبی و کردنشین ترکیه، امنیت ملی این کشور را به مخاطره خواهند انداخت.
بر همین اساس مقامات ترکیه بیم آن را دارند که با تخلیه مناطق اشغالی شمال سوریه، دوباره با مساله ای جدید برای امنیت منطقه و امنیت ملی خود مواجه خواهند شد.
*****
فرار تروریست های مسلح ادلب به ترکیه نگرانی جدید آنکارا
همچنین مقامات ترکیه نگران هستند که با حمله ارتش سوریه به ادلب و با سرکوب تروریست های ساکن آنجا، تعدادی از عناصر آنها که سابقه اقدامات تروریستی داشته و از تجربه کافی اقدام مسلحانه برخوردار هستند، در قالب پناهجویان، وارد خاک ترکیه شده و دست به اقدامات خرابکارانه و تروریستی بزنند.
اکنون که جنگجویان حاضر در ادلب مثل سابق از حمایت های ترکیه برخوردار نیستند، فرار به ترکیه را یکی از گزینه های خود در نظر گرفته اند و بر این اساس، دولت ترکیه اسکان همه پناهجویان سوری ادلب در خاک سوریه را برنامه ریزی می کند تا از ورود این دسته از افراد به ظاهر پناهجو جلوگیری کند.
تخمین زده می شود که حدود ۱۴۶ هزار تروریست وابسته به ۱۰۳ گروه تروریستی از ۶۰ کشور جهان در ادلب حضور دارند، در مرحله نخست از مردم این استان به عنوان سپر انسانی در برابر اقدامات ارتش سوریه برای آزادی آن استفاده خواهند کرد و در آستانه شکست قطعی، به ترکیه متواری خواهند شد.
این تروریست ها که به دنبال عملیات ارتش سوریه از مناطق مختلف این کشور به خاطر آلوده شدن دستشان به خون مردم مجبور به عزیمت به ادلب شده اند، اکنون به دغدغه جدید ترکیه تبدیل شده است.
*****
همه منتظر آخرین نفس های تروریستی در سوریه هستند
با گذشت نزدیک به ۳۲ ماه از دور نخست مذاکرات آستانه برای حل مساله جنگ داخلی سوریه که نتایج مثبتی داشته و در کنار مبارزه قاطع ارتش سوریه با تروریست ها، نحوه اقدام علیه این نیروها از حساسیت بیشتری برخوردار است تا علاوه بر کاهش آسیب به غیرنظامیان، همگان شاهد آخرین نفس های تروریستی در سوریه باشند.
مذاکره بین ترکیه با ایران و روسیه در خصوص نحوه اقدام ارتش سوریه علیه تروریست های ساکن ادلب، هر نتیجه ای که داشته باشد، نمی تواند تروریست ها را از مهلکه ای که افتاده اند، نجات دهد و امید می رود با بازپس گیری ادلب به عنوان آخرین دژ مخالفان و گروه های تروریستی، پس از هشت سال ثبات به سوریه برگردد.