بعد از چهل سال دشمنی میان ایران و آمریکا، هر دو کشور به خوبی می‌دانند که از دست دادن فرصت‌های مناسب برای اصلاح روابط با همکاری آن‌ها در حل و فصل منازعاتی شبیه به یمن و نظیر آنچه در افغانستان بعد از یازده سپتامبر رخ داد، چه نتایج فاجعه باری خواهد داشت.

ترامپ به سیاست حداکثر فشار علیه ایران روی آورده که یک بازی با حاصل جمع صفر، بدون در نظر گرفتن منافع مشترک برای دو طرف است. با این وجود واقعیت‌های پیچیده خاورمیانه او را به استفاده از آلترناتیو برای مذاکره با ایران درباره بحران‌های بی پایان منطقه سوق خواهد داد. بحران یمن به احتمال زیاد یکی از این واقعیت‌ها خواهد بود. جایی که کمپین نظامی به رهبری عربستان سعودی از سال ۲۰۱۵ فجایع بشری زیادی آفریده است.
کاوه افراسیابی در یادداشتی که در نشریه اینترنتی لابلاگ منتشر شده نوشته امید کمی برای ایجاد صلح در یمن شکل گرفته است.
مارتین گریفتز نماینده سازمان ملل در امور یمن در گزارش اخیر خود به شورای امنیت سازمان به شکل گیری یک نشست میان طرف‌های مختلف درگیر در یمن در هفته‌های پیش رو اشاره کرده و گفته در این نشست که قرار است در سوئد برگزار شود، طرف‌ها قرار است درباره چارچوب سازمان ملل برای مذاکره گفت‌وگو کنند.
محمد الحوثی رهبر گروه حوثی‌های یمن از آتش‌بس حمایت کرده و تمایل جریان خود به توقف حملات موشکی در صورت توقف حملات هوایی طرف مقابل را اعلام کرده است. بریتانیا نیز همزمان پیش‌نویس قطعنامه شورای امنیت و درخواست آتش‌بس را آماده کرده. این قطعنامه با مخالفت جدی سعودی‌هایی که تاکنون با موفقیت چنین قطعنامه‌هایی را به تاخیر انداخته‌اند، مواجه شده است.
در ۱۸ نوامبر، کریس والاس مجری شبکه فاکس نیوز در مصاحبه‌ای از ترامپ پرسید چه واکنشی در صورت تصویب لایحه ممنوعیت فروش سلاح به عربستان و دیگر اقدامات در راستای خاتمه دادن به جنگ یمن نشان خواهد داد. ترامپ در پاسخ گفت: می‌خواهم جنگ یمن تمام شود. اما این زمان‌بر است. ایران باید به این جنگ خاتمه دهد. ایران از زمانی که من روی کار آمدم بسیار فرق کرده و ضعیف‌تر شده و این از زمانی که ما از توافق هسته‌ای خارج شدیم رخ داده است. من می‌خواهم این جنگ پایان یابد، اما از ایران می‌خواهم که به جنگ خاتمه دهد.
به نظر می‌رسد ترامپ سعی کرده سیاست آمریکا در قبال یمن را به طور عمومی منطقی جلوه دهد. اما این سیاست با توجه به درخواست آمریکا برای آتش‌بس در یمن و از آن مهمتر، تصمیم پنتاگون برای توقف سوخت‌رسانی به جنگنده‌های سعودی برای حملات هوایی به یمن، در حال تجدیدنظر شدن است.
ایران به عنوان یکی از حامیان حوثی‌ها در صنعا، با توجه به این واقعیت که چنین مذاکره‌ای مدت‌هاست با اروپایی‌ها در جریان است، به احتمال زیاد با مذاکره مستقیم با آمریکایی‌ها در مورد یمن موافقت خواهد کرد.
مطمئنا موانعی بر سر راه چنین مذاکره مستقیمی بین ایران و آمریکا وجود دارد. دشمنان ایران در کاخ سفید به رهبری جان بولتون به دلایل مشخصی با این دیدار مخالف هستند، ولی واکنش وزارت خارجه ممکن است متفاوت باشد. نشانه‌هایی از اختلاف نظر میان بولتون و پمپئو در مساله معافیت‌های نفتی به مشتریان اصلی نفت ایران به چشم می‌خورد که این شکاف ممکن است در آینده و در گفت‌وگو‌های مربوط به یمن عمیق‌تر شود.
در صورتی که همه طرف‌های درگیر در جنگ یمن بر پایان جنگ تمرکز کنند، در سال ۲۰۱۹ تنش‌ها میان ایران و عربستان نیز تخفیف خواهد یافت و سال آینده سال بهتری برای دولت روحانی خواهد بود. این تحولات ممکن است باز شدن فصل جدید دیپلماسی مستقیم میان ایران و آمریکا بینجامد.
اگر چنین اتفاقی رخ دهد، دوات ترامپ باید دست از اهریمن‌پنداری ایران که به اذعان بسیاری از کارشناسان به ضرر منافع ملی آمریکاست بردارد. در واقع صلح یمن به منبع ایجاد منافع مشترک میان ایران و آمریکا تبدیل و سبب کاهش کلیشه‌های منفی علیه ایران در کاخ سفید خواهد شد.
علاوه بر عمان که نقش سنتی میانجی میان آمریکاو ایران را بازی می‌کند، عراق نیز تحت رهبری جدید خود می‌تواند نقش سازنده‌ای بازی کند.
بعد از چهل سال دشمنی میان ایران و آمریکا، هر دو کشور به خوبی می‌دانند که فرصت‌های مناسبی برای اصلاح روابط با همکاری آن‌ها در حل و فصل منازعاتی شبیه به یمن و نظیر آنچه در افغانستان بعد از یازده سپتامبر رخ داد وجود دارد.
این بار سیاستمداران هر دو طرف اهمیت فرصت‌های از دست رفته و اقدامات اشتباهی نظیر شکل‌گیری محور شرارت در دوران بوش را می‌دانند.
دیپلماسی محرمانه بر منافع مشترک تمرکز دارد. عدم استفاده از این فرصت‌ها برای مردم یمن و منطقه فاجعه بار است. فرصت منحصر به فرد صلح هم برای بهبود روابط ایران و عربستان و هم روابط ایران و آمریکا مهم و موثر است. اگر این فرصت توسط همه طرف‌ها جدید گرفته شود، به زودی شاهد تحولات مثبتی خواهیم بود.
لینک کوتاه :