فرارسیدن سررسید سپرده‌های یک ساله، تصمیم گروه ویژه اقدام مالی در مورد ایران و آغاز تقاضای ارزی مسافران نوروز، سه عامل اصلی افزایش قیمت ارز بوده‌اند
دلار از اول هفته در بازار آزاد ساز ناکوک می‌زند. شنبه بعد از تعطیلات آخر هفته دلار شروع به بالا رفتن کرد و از ۱۲ هزار و ۳۰۰ تومان به ۱۲ هزار و ۴۰۰ تومان رسید. دیروز یکشنبه این روند افزایشی ادامه داشت و دلار بعد از حدود سه ماه به ۱۲ هزار و ۷۰۰ تومان رسید. امروز دلار یک رکورد شکنی دیگر را پشت سر گذاشت و با عبور از مرز ۱۳ هزار تومانی، تا این لحظه روی نرخ ۱۳ هزار و ۲۵۰ تومان در بازار ایستاده است. همچنین یورو حدود ۵۰۰ تومان نسبت به دیروز گران شده و با نرخ ۱۴ هزار و ۹۸۵ تومان معامله می‌شود. پوند انگلستان با افزایش ۷۰۰ تومانی به ۱۷ هزار و ۱۰۰ تومان رسیده است. درهم امارات و لیر ترکیه هر کدام در لحظه نگارش این گزارش سه هزار و ۶۰۵ و دو هزار و ۴۹۵ تومان قیمت دارند.
سه عامل گران شدن دلار
کارشناسان عموما روی سه عامل اصلی گران شدن دلار در بازار آزاد اتفاق نظر دارند. چنین دلایلی باعث می‌شوند روند صعودی دلار همچنان تا آخر هفته افزایشی باقی مانده و شاهد افزایش گران‌تر شدن دلار باشیم. مگر اینکه اقدامات کنترلی بانک مرکزی سکان را بازار آزاد گرفته و قیمت ارز را در اختیار خودش بگیرد. یکی از این اقدامات کنترلی می‌تواند آزاد گذاشتن بانک‌ها در جذب سپرده با سود ۲۰ درصد باشد. اقداماتی که همین الان هم زمزمه‌هایش از شعب مختلف بانک‌ها به گوش می‌رسد.
۱- فرارسیدن سررسید سپرده‌های یک ساله با سود ۲۰ درصد
اسفند سال پیش بانک مرکزی برای جمع کردن سرمایه از بازار و کنترل نوسانات ارزی سه سیاست را دستوری کار خود قرار داد. فروش اوراق گواهی سپرده، اوراق گواهی مبتنی بر ارز و طرح پیش‌فروش سکه بهار آزادی را در دستور کار قرار داد که از بین طرح اوراق گواهی سپرده بیش از همه با اقبال مواجه شد. بر این اساس از ۲۸ بهمن ماه ۹۶ به مدت دو هفته اقدام به انتشار گواهی سپرده ریالی با نرخ سود ۲۰ درصد با سررسید یکساله کرد. نرخ سود بازخرید پیش از موعد این سررسید‌ها نیز ۱۴ درصد تعیین شده بود. رئیس کل بانک مرکزی در تاریخ ۷ اسفند ۹۶ اعلام کرد که انتشار گواهی سپرده ریالی از ۲۸ بهمن تا سوم اسفند ۱۰۱ هزار میلیارد تومان بود. محمدباقر‌نوبخت نیز عنوان کرد که در کل حدود ۲۰۰ هزار میلیارد تومان گواهی سپرده با نرخ سود ۲۰ درصد فروخته شده است. این یعنی حالا آن سرمایه عظیم ۲۰۰ هزار میلیارد تومانی به یک سرمایه عظیم‌تر ۲۴۰ هزار میلیارد تومانی تبدیل شده که قرار است در مدت یکی دو هفته به بازار برگردد. چراکه دیگر سود ۲۰ درصدی به این سرمایه‌ها تعلق نمی‌گیرد و سود سپرده‌ها به ۱۸ درصد کاهش پیدا کرده است. با این وجود احتمال اینکه سرمایه‌گذاران تمایلی به تمدید مدت سپرده‌گذاری نداشته باشند خیلی بالا است. مسئولان بانکی می‌گویند بعضی از سپرده‌گذاران دیروز و امروز حساب‌هایشان را تسویه کرده‌اند. آن‌هایی که میزان سرمایه‌شان در این سپرده‌ها بالاست، می‌توانند با تصمیم بانک مشمول دریافت سود ۲۰ درصد شوند و یک سال دیگر با همین سود سپرده خود را تمدید کنند. کاری که بانک مرکزی در چند وقت اخیر به شدت با آن مخالفت کرده و می‌گوید در صورتی که هر کدام از بانک‌ها سود سپرده بیشتر از ۱۸ درصد به مشتریانش بدهد تخلف کرده است. با این حال مشاهدات میدانی نشان می‌دهد بانک‌ها به سرمایه‌های بالای ۵۰۰ میلیون تومان در قالب سپرده ویژه سود ۲۰ درصدی می‌دهند تا مشتریان را از خروج سرمایه از بانک منصرف کنند. کارشناسان معتقدند این اقدام بانک‌ها شاید بتواند از ورود سرمایه‌های سررسید شده به بازار در کوتاه مدت جلوگیری کند، اما این اقدام تنها مشکل را یک سال دیگر عقب می‌اندازد و سال بعد ممکن است این سپرده‌ها وضعیت بدتری برای اقتصاد رقم بزنند.
۲- نگرانی از تصمیم گروه ویژه اقدام مالی در مورد ایران
تصویب لوایح مربوط به پولشویی در ایران به‌ویژه در ماه‌های اخیر مورد توجه معامله‌گران قرار گرفته است. به گزارش تجارت‌نیوز حتی بازار به تعیین تکلیف نشدن لایحه پالرمو در آخرین جلسه مجمع تشخیص مصلحت‌نظام واکنش نشان داد. در این شرایط گروهی از معامله‌گران باور دارند، نشست FATF که در بازه زمانی بین ۱۷ فوریه تا ۲۲ فوریه (۲۸ بهمن تا ۳ اسفند)، برگزار می‌شود، اولین اتفاق مهمی است که به دقت طی روز‌های آینده توسط نوسان‌گیران رصد می‌شود و در صورتی که FATF فرصت جدیدی را برای ایران فراهم نکند وکشور در لیست سیاه باقی بماند، بازار می‌تواند با تحرکات بیشتر سفته بازان مواجه شود. به گفته فعالان، آنچه تصمیم FATF را برای شماری از فعالان بازار مهم کرده است، این تصور است که خروج یا بودن ایران از لیست سیاه کانال‌های مالی کشور را تحت‌تاثیر قرار می‌دهد. در آخرین نمونه حتی بعضا عنوان می‌شود که کارآرایی ساز و کار مالی اروپا برای تجارت با ایران به تصویب لوایح مربوط به پولشویی بستگی دارد. البته در صورتی که FATF فرصت دیگری را در اختیار ایران قرار دهد و مهلت فعلی را تمدید کند، این ریسک به‌طور موقت اثر خود را در بازار از دست خواهد داد. البته عده دیگری باور دارند؛ هر گونه تصمیم اف‌ای تی اف تاثیری در کانال‌های ارتباطی فعلی نمی‌گذارد و در صورت اینکه حتی تصمیمی برخلاف مواضع ایران توسط این نهاد گرفته شود، تنها یک نوسان موقت در بازار ایجاد خواهد شد.
۳- آغاز تقاضای ارزی مسافران نوروز
نزدیک شدن به تعطیلات چند روزه نوروز، خیلی‌ها را به فکر مسافرت و استفاده از این تعطیلات می‌اندازد. برای همین در چنین روز‌هایی که به تعطیلات نوروز منتهی می‌شود تقاضای مسافران برای خرید ارز بالا رفته و همین باعث گران شدن ارز در بازار آزاد می‌شود. البته باید توجه داشت اغلب مسافران که برای اولین بار به مسافرت خارجی می‌روند می‌توانند از سهمیه سالانه ۵۰۰ یورو (برای کشور‌های همسایه و مشترک‌المنافع) و هزار یورو (برای دیگر کشورها) استفاده کنند و ارز مسافرتی بخرند، اما خیلی از آن‌هایی که اهل مسافرت خارجی هستند تا حالا از سهمیه خود استفاده کرده و حتی بعضی از آنها ارز بیشتری برای مسافرت نوروزی خود نیاز دارند. همه این موارد دست به دست هم می‌دهد تا شاهد تاثیرات تقاضای ارزی مسافران روی نرخ‌های بازار آزاد باشیم.
