دانشگاه‌ها در ارتقای نظام آموزش عالی و اقتصاد کشور نقش پررنگی دارند. نقشی که با کیفی سازی پژوهش و تبدیل آن به فناوری می‌تواند نام ایران را در جهان زبانزد کند.
گام‌های مهمی برای تحقق اقتصاد مقاومتی برداشته شده که از مهم‌ترین موارد آن می‌توان از اقتصاد دانش بنیان یاد کرد. طی سال‌های اخیر، وزارت علوم، تحقیقات و فناوری، معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و سایر نهادهایی که با آموزش و پژوهش سروکار دارند تلاش خود را برای رسیدن به اقتصاد دانش بنیان، آغاز کردند و توانستند نتایج قابل توجهی کسب کنند.
در زنجیره عظیم و گسترده آموزش عالی، دانشگاه پیام نور به دلیل نوع پذیرش دانشجو و ظرفیت‌های منحصر به ماهیت آموزشی خودش، مورد توجه داوطلبان تحصیلات آکادمیک بوده است.
به گزارش خبرگزاری یوپنا برای آشنایی با فعالیت‌های پژوهشی این دانشگاه خبرگزاری تهران پرس با محمدعلی کریمی، معاون پژوهش و فناوری دانشگاه پیام نور گفت‌وگو کرده است که شرح مصاحبه در زیر آورده شده است.
فارس: ابتدا درباره فعالیت‌های پژوهشی دانشگاه پیام نور توضیح دهید؟
کریمی:این حوزه با توجه به زیرمجموعه‌ها و مأموریت‌ها و مسئولیت‌هایی که به آن محول شده، در حوزه‌های مختلفی فعالیت می‌کند که عمده آنها شامل بخش پژوهش‌های مرسوم است که در همه دانشگاه‌ها در حال انجام است.
| بنا به انتظاری که از حوزه پژوهشی می‌رود و نوع و شیوه آموزشی ترکیبی که در دانشگاه پیام نور انجام می شود؛ حوزه پژوهشی اهمیت ویژه ای دارد؛ چرا که بخشی از آموزش ما در قالب آموزش‌های الکترونیکی به‌صورت غیرحضوری و شبکه‌ای است و در حوزه‌های مختلف سرویس می‌دهد |
فارس: پژوهش های این دانشگاه در چه قالبی هستند؟
کریمی:در قالب طرح‌های تحقیقاتی، پایان‌نامه‌ها، رساله‌ها، گرنتی که به اساتید تخصیص داده می‌شود، نشریات، پاداش مقالات و غیره. البته بخش دیگر پژوهشی به حوزه فناوری اطلاعات دانشگاه مرتبط است که نسبت به دانشگاه‌های دیگر این حوزه بیشتر مورد توجه است.
بنا به انتظاری که از حوزه پژوهشی می‌رود و نوع و شیوه آموزشی ترکیبی که در دانشگاه پیام نور انجام می شود؛ حوزه پژوهشی اهمیت ویژه ای دارد؛ چرا که بخشی از آموزش ما در قالب آموزش‌های الکترونیکی به‌صورت غیرحضوری و شبکه‌ای است و در حوزه‌های مختلف سرویس می‌دهد. یکی از این حوزه‌ها LMS است که محتوای الکترونیکی و ارتباطات را برقرار می‌کند تا مرکز آزمون پیام نور که آزمون‌های الکترونیکی را به‌صورت متمرکز در کل کشور و خارج از کشور برگزار می‌کند، با حوزه IT در ارتباط باشد.
فارس:در زمینه تألیف کتاب هم فعالیت دارید؟
کریمی: بخش سوم تدوین و تألیف کتب و محتوای آموزشی است. چون ما یک دانشگاه کتاب‌محور و محتوامحور هستیم. در حال حاضر بیش از ۲ هزار و ۵۰۰ کتاب تألیف داخل خود دانشگاه داریم. این تعداد به جز تألیفات بیرونی است که به‌عنوان منبع معرفی می‌شوند. همچنین، سالانه حداقل بیش از ۱۰۰ عنوان تألیف کتاب در رشته‌های مختلف داریم که آمار بسیار گسترده‌ای است.
فارس:تغییراتی در عنوان دروس و سرفصل‌های دانشگاه دارید؟
کریمی: بله، این کتاب ها ویرایش و به‌روز و تجدیدنظر می‌شوند که بسته به سیاست‌های وزارت علوم، اگر منابع تغییراتی کند، در سرفصل دروس در نظر گرفته می‌شود.همچنین، مرکز آزمایشگاه‌های ملی قطبی که مجموعه آزمایشگاه‌ها و کارگاه‌های کشور را به‌نوعی مدیریت و نظارت و حمایت می‌کند. آن هم یک مقوله بسیار گسترده‌ای است. در بیش از ۳۰۰ مرکز و واحد دانشگاه، برای رشته‌های واجدشرایط، آزمایشگاه و کارگاه داریم.بیش از ۳ هزار فضای آزمایشگاهی داریم و هزاران تجهیزات پیشرفته و نیمه‌پیشرفته و معمولی هم در دل این مراکز وجود دارد.
فارس: آیا این دانشگاه برای ورود به دانشگاه نسل چهارم اقداماتی داشته است؟
کریمی: در دو سه سال اخیر در حوزه کارآفرینی و ارتباط با صنعت توجه ویژه‌ای داشتیم چرا که رویکرد ملی و جهانی ، متفاوت با انتظار از دانشگاه‌ها و رویکردی است که یک دهه یا دو دهه قبل وجود داشته است.در دهه اول انقلاب جزء دانشگاه‌های نسل اول بودیم و صرفاً به آموزش توجه داشتیم. وارد دهه دوم انقلاب که شدیم پژوهش هم خودش را نشان داد و ایفای نقش کرد. در اواخر دهه سوم رویکرد دانشگاه‌های نسل سوم نمود پیدا کرد و پا به پای اتفاقات جهانی دانشگاه‌های کارآفرین و ثروت‌آفرین، مورد توجه قرار گرفت و نهایتاً الان به‌سمت دانشگاه‌های نسل سوم و نسل چهارم گام برداشته‌ایم.
| بیش از ۳۰۰ مرکز و واحد دانشگاه، برای رشته‌های واجدشرایط، آزمایشگاه و کارگاه داریم.بیش از ۳ هزار فضای آزمایشگاهی داریم و هزاران تجهیزات پیشرفته و نیمه‌پیشرفته و معمولی هم در دل این مراکز وجود دارد. |
فارس: در حال حاضر در موضوع کارآفرینی چه جایگاهی دارید؟
کریمی: در حوزه کارآفرینی روی محورهای مختلفی فعالیت داریم. شکل‌گیری مراکز نوآوری و مراکز رشد در دانشگاه در اولویت‌های مطرح شده است. به همین منظور تعداد زیادی شرکت دانش‌بنیان شکل گرفته است.
فارس: آماری از شرکت های دانش بنیان در دانشگاه پیام نور وجود دارد؟
کریمی: بله؛ در اکثر استان‌ها مرکز رشد را در قالب تفاهم‌نامه با پارک‌های علم و فناوری شکل گرفته است و درصدد هستیم که مراکز رشد را با یک مدیریت متمرکز در سازمان قوی‌تر کنیم. تبادلات اولیه با حوزه معاونت پژوهشی وزارت علوم انجام شده و اقدامات اولیه آن صورت گرفته و به‌زودی وارد فاز عملیاتی می شویم. در کنار آن مراکز نوآوری نیز با حمایت معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری شکل گرفته‌اند و بنا شده تا بستر لازم را برای استقرار شرکت‌های دانش‌بنیان، هسته‌های فناور را فراهم کنند. بیش از ۲۰ شرکت الان داریم که در قالب همین دانش‌بنیان دارند فعالیت می‌کنند و این آمار رو به تزاید است.
فارس: در حوزه استارت آپ نیز فعالیت‌هایی در دانشگاه انجام شده است، این فعالیت‌ها را تشریح کنید؟
کریمی: به‌طور جدی استارت‌آپ‌ها را در دانشگاه دنبال می‌کنیم. از سال گذشته هم در سطح ملی و اشل‌های استانی و حتی نگاه بین‌المللی به دنبال برگزاری استارت آپ هستیم چون دانشگاه پیام نور در خارج از کشور هم فعالیت دارد، بنا داریم که در آنجا هم استارت‌آپی‌هایی با مشارکت دانشگاه‌های آن کشور به‌صورت مشارکتی و در قالب بین‌المللی برگزار شود.
فارس: برگزاری این استارت آپ های بین المللی در چه مرحله ای است؟
کریمی: کارهای اولیه آن انجام شده و با مشارکت وزارت علوم و معاونت علمی و فناوری و بعضی از وزارتخانه‌های دیگر و حتی سازمان میراث فرهنگی این اتفاق خواهد افتاد. در کنار آن یک نگاه ویژه‌ای را هم به دانشجوها داشتیم. با هم‌فکری معاونت فرهنگی دانشجویی ، قرار شد در کنار انجمن‌های علمی، انجمن‌های کارآفرینی دانشجویی در تمام مراکز شکل بگیرد. این طرح نیز فعالیت های اولیه‌اش انجام شده، وظایفش را محول کردیم. این انجمن‌ها درحال‌شکل‌گیری هستندو آیین‌نامه آنها تدوین شده است.
فارس: انجمن کارآفرینی با چه هدفی تأسیس می شود؟
کریمی: هدف این است که دانشجوی ما از بدو ورود تا زمانی که می‌خواهد فارغ‌التحصیل شود با ادبیات کار و کارآفرینی آشنا شود و زمانی که وارد جامعه می‌شود از جهت آینده شغلی دغدغه‌ای نداشته باشد چه بسا آینده شغلی در همان دوره دانشجویی‌بتواند شکل بگیرد.
|
توصیه ویژه این است که پایان‌نامه و رساله‌ها به سمت کاربردی شدن بروند، از حالت بنیادی صرف خارج شوند و بخش کاربردی و توسعه‌ای بیشتر نمود پیدا کند. البته در هیچ‌جای دنیا تحقیقات صرفاً جنبه کاربردی ندارد و باید هم بنیادی و هم کاربردی باشد. چرا که اگر شخصی تحقیق بنیادی رایاد نگرفته باشد، قطعاً تحقیق کاربردی او هم نمی‌تواند مفید باشد و این یک اصل در تحقیقات است . |
فارس: برای کاربردی شدن پایان‌نامه‌ها در تحصیلات تکمیلی دانشگاه پیام نور چه رویکردی دارد؟
کریمی: یکی از رویکردهایی که تأکید شده و جزء سیاست‌های دانشگاه است، این موضوع است که پایان‌نامه‌ها با روح کاربردی، خارج از چهاردیواری‌های آزمایشگاهی انجام شود. بسیاری از پروژه‌ها در قالب مشارکت با دستگاه‌ها و شرکت‌ها و بخش‌های دولتی و خصوصی درحال‌انجام شدن است و از این جهت دانشگاه تعامل خوبی دارد.
توصیه ویژه این است که پایان‌نامه و رساله‌ها به سمت کاربردی شدن بروند، از حالت بنیادی صرف خارج شوند و بخش کاربردی و توسعه‌ای بیشتر نمود پیدا کند. البته در هیچ‌جای دنیا تحقیقات صرفاً جنبه کاربردی ندارد و باید هم بنیادی و هم کاربردی باشد. چرا که اگر شخصی تحقیق بنیادی رایاد نگرفته باشد، قطعاً تحقیق کاربردی او هم نمی‌تواند مفید باشد و این یک اصل در تحقیقات است .
تحقیقات کاربردی به رشته‌های مختلف، توانمندی اساتید، توانمندی دانشجو، ظرفیت‌ها و فرصت‌هایی که در مناطق مختلف وجود دارد، وابسته است. هیچ‌وقت نمی‌توانیم تهران را با شهرهای دیگر مقایسه کنیم. در تهران به دلیل وجود فرصت، امکان ایجاد پروژه کاربردی بیشتر است .این موضوع در همه دانشگاه‌ها صدق می‌کند. تحقیقات دانشگاه‌های مطرح کشور را هم در نظر بگیرید. عده‌ای کار تحقیقات بنیادی ر و افراد دیگر تحقیقات کاربردی را انجام می‌دهند.
تلاش بر این است که اساتید و دانشجویان پروژه‌های‌شان به سمت کاربردی برود و به تحقیقات در قالب مشارکت با خارج از دانشگاه توجه ویژه‌ای می‌شود.
فارس: تاکنون چه پروژه هایی در دانشگاه پیام نور تعریف شده است؟
کریمی: با بخش خصوصی، اساتید ارتباط خوبی دارند و از دل مراکز رشد و شرکت‌های دانش‌بنیان، قراردادهای چندصدمیلیونی و میلیاردی منعقد شده که در استان زنجان و اصفهان انجام شد.
فارس: در این دانشگاه از پایان‌نامه‌های دانشجویی حمایت دارید؟
کریمی: واقعیت این است که این حمایت محدود است. ما امکاناتی که دانشگاه دارد را کامل در اختیار دانشجویان می‌گذاریم و حمایت‌های محدودی هم برای پایان‌نامه‌ها و رساله‌هایی که جنبه کاربردی و آزمایشگاهی دارند ؛ قائل هستیم که بسته به رشته‌های مختلف فرق می‌کند.
فارس: آیا دانشگاه پیام نور درحوزه علوم انسانی فعالیتی داشته است؟
کریمی: علوم انسانی با بقیه رشته‌ها فرق می‌کند. یعنی ما نمی‌توانیم همه رشته‌ها را با یک چشم نگاه کنیم. حالا مثلاً فرض کنید رشته روانشناسی یا حقوق یا حسابداری خیلی راحت‌تر می‌توانند وارد بازار کار شوند و جنبه کاربردی‌شان تا بعضی رشته‌ها مانند علوم سیاسی، جغرافی، تاریخ ملموس‌تر است .
واقعیت را باید بپذیریم که در کشورمان جایگاه و متولیانی نداریم که بتوانیم اینها را هدایت کنیم و توانمندی‌های‌شان را بتوانند عرضه کنند. مراکز مطالعاتی نیز وجود دارد ولی در مجموع استفاده از امکانات به توانمندی‌های فرد هم مربوط می شود. یعنی حتی اگر رشته ای بازار کار ندارد بازهم بسته به جوهره و توانمندی فرد، شغل ایجاد می‌شود. همچنین، ظرفیت‌ها و فرصت‌سازی‌هایی هم که در جامعه می‌تواند باشد قطعاً تأثیرگذار است.
فارس: موضوع دیگر راجع به مقالات است، چه تعداد مقاله از دانشگاه پیام نور توانسته در سطح بین‌المللی نمایه شود یا حتی منتشر شود؟آماری از این مقاله‌ها در دست است؟
کریمی: بله، فکر می‌کنم بیش از یک هزار و هفتصد مقاله ISI داریم و در حوزه نانو سال گذشته برنامه مروجین نانوی کشور، آمار قابل توجهی بود. نزدیک به ۲ هزار مقاله در حوزه نانو فقط همکاران ما به چاپ رساندند که سهم قابل توجهی است و معمولاً هم دانشگاه پیام نور جزء ۱۰ دانشگاهی است که حائز بالاترین مقالات در حوزه نانو در کشور بوده است.
فارس: آزمایشگاه‌های دانشگاه پیام نور در اختیار دانشجویان دانشگاه‌های دیگر هم قرار می‌گیرد؟
کریمی: بله، این پیش‌بینی شده و حتی مانند شبکه آزمایشگاهی «شاعا» که وزارت علوم دارد، ما «شاپنا» را ایجاد کردیم، شبکه آزمایشگاهی پیام نور که تمام آزمایشگاه‌های دانشگاه در قالب این شبکه هستند. آیین‌نامه شاپنا به‌تصویب هیئت‌امنا رسیده و این امکان فراهم شده که بتوانیم سرویس آزمایشگاهی را به محققان بیرون از دانشگاه هم ارائه دهیم.
