دمکرات‌های مجلس نمایندگان آمریکا، به طور رسمی نخستین گام استیضاح و شاید برکناری رئیس‌جمهور آمریکا را برداشتند، اما بعید است که در اخراج دونالد ترامپ از کاخ سفید موفق شوند.
به گزارش یوپنا، «رئیس‌جمهور باید مسئول نگه داشته شود. هیچ کس بالاتر از قانون نیست.» نانسی پلوسی، رئیس مجلس نمایندگان آمریکا، با این جملات، فرآیند استیضاح دونالد ترامپ، رئیس‌جمهور آمریکا، را آغاز کرد. امری که در آستانه انتخابات ریاست جمهوری ۲۰۲۰، ممکن است صف‌بندی‌های سیاسی در آمریکا را تشدید کند.
صحبت از استیضاح ترامپ، تازگی ندارد. دمکرات‌ها چندین بار، در پرونده‌های متعدد، او را به استیضاح تهدید کرده بودند. اما این بار، مسئله اندکی متفاوت است. پلوسی، که قبلا با استیضاح ترامپ مخالفت می‌کرد، این بار، آغاز تحقیقات مورد نیاز برای استیضاح رئیس‌جمهور را به طور رسمی اعلام کرد.
رسوایی تماس ترامپ
تماس تلفنی ترامپ با ولودیمیر زلینسکی، رئیس‌جمهور اوکراین، به عنوان علت اصلی شروع تحقیقات استیضاح قلمداد شده است. ماجرا از این قرار است که روزنامه واشنگتن اخیرا در گزارشی به نقل از جامعه اطلاعاتی آمریکا مدعی شد که ترامپ در تماس تلفنی با زلینسکی در ژوئیه گذشته، از او خواسته است درباره تعاملات بازرگانی هانتر، پسر جو بایدن، در اوکراین تحقیق کند به امید اینکه زلینسکی تخلفاتی کشف کند که ترامپ بتواند از آنها علیه بایدن در انتخابات ریاست جمهوری آینده استفاده کند.
هانتر بایدن، از سال ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۹ در یک شرکت گاز در اوکراین کار کرده است. ترامپ مدعی شده که جو بایدن در فعالیت‌های اقتصادی پسرش اعمال نفوذ کرده است. آنچه تحولات را به ضرر ترامپ پیچیده‌تر کرد، همزمان شدن تعلیق کمک‌های آمریکا به اوکراین با تماس تلفنی ترامپ با زلینسکی است. تماس تلفنی مزبور چند روز پس از تعلیق کمک ۳۹۱ میلون دلاری آمریکا به اوکراین اتفاق افتاد. دمکرات‌ها می‌گویند این امر نشانه‌ای است که ترامپ خواسته از کمک‌های آمریکا به اوکراین استفاده انتخاباتی کند.
ترامپ این روایت را قویا رد کرد. زلینسکی نیز به نوبه خود هرگونه فشار از جانب ترامپ را تکذیب کرد. زمانی که از زلینسکی پرسیده شد که آیا ترامپ او را به نحو نامناسبی تحت فشار قرار داده است، وی در پاسخ گفت: جز پسر شش ساله‌اش، هیچ کس دیگر نمی‌تواند او را تحت فشار قرار دهد.
روز سه شنبه، پلوسی پس از جلسه غیرعلنی با نمایندگان دمکرات، به خاطر ماجرای اوکراین، تحقیقات استیضاح ترامپ را اعلام کرد. او رفتار ترامپ را «خیانتی» به سوگند رسمی، امنیت ملی و سلامت انتخابات آمریکا دانست.
آیا ترامپ برکنار می‌شود؟
در وهله اول باید گفت که از منظر قانونی و حقوقی، استیضاح به معنای واقعی کلمه، هنوز شروع نشده است. دمکرات‌ها فقط تحقیقاتی را آغاز کردند که ممکن است به استیضاح ترامپ منجر شود. همه چیز به نتایج این تحقیقات بستگی دارد. در چارچوب این تحقیقات، شش کمیته مجلس نمایندگان آمریکا، که زیر سیطره دمکرات‌ها است، تحقیق و تفحص درباره ترامپ را آغاز کردند. سپس این کمیته‌ها، تصمیم خواهند گرفت که آیا کمیته امور قضایی مجلس نمایندگان، بند‌های مربوط به استیضاح ترامپ را فعال خواهد کرد یا نه.
از حیث نظری، تحقیقات فعلی ممکن است به برکناری ترامپ منتهی شود. اما در عمل، عزل ترامپ بسیار بعید است. زیرا حتی اگر دمکرات‌های مجلس نمایندگان موفق شوند زمینه‌هایی برای استیضاح ترامپ پیدا کنند، این امر ضرورتا به معنای پایان کار ترامپ نیست. چرا که گام بعدی اخراج ترامپ باید توسط مجلس سنا برداشته شود. در حال حاضر، اکثریت سنا در اختیار جمهوریخواهان است.
در ادبیات سیاسی آمریکا، معمولا واژه «استیضاح» به معنای «برکناری» فهمیده می‌شود. اما در حقیقت اینگونه نیست. استیضاح از نظر حقوقی به معنای رسما متهم کردن است. مجلس نمایندگان، به طور رسمی متهم یا استیضاح می‌کند. سپس مجلس سنا، فرد استیضاح شده – در اینجا ترامپ- را محاکمه می‌کند. در جریان این محاکمه، باید دو سوم اعضای مجلس سنا، به اخراج فرد استیضاح شده رأی دهند. از آنجا که مجلس سنا زیر سیطره جمهوریخواهان است، احتمال موفقیت طرح استیضاح ترامپ اندک است. خصوصا که جمهوریخواهان، ممکن است تحقیقات استیضاح را یک «بازی انتخاباتی» تلقی کنند.
تاریخ آمریکا نیز نشان می‌دهد استیضاح و برکناری رئیس‌جمهور به آسانی ممکن نیست. تا حالا هیچ رئیس‌جمهوری در آمریکا از طریق استیضاح، برکنار نشده است. ریچارد نیکسون، قبل از آنکه استیضاح شود، خودش استعفا کرد. تاکنون فقط دو رئیس‌جمهور در آمریکا استیضاح شدند که هر دو توسط مجلس سنا تبرئه شدند و هیچکدام برکنار نشد. در دسامبر ۱۹۹۸، مجلس نمایندگان، به استیضاح بیل کلینتون رأی داد، اما دو ماه بعد مجلس سنا او را تبرئه کرد. در سال ۱۸۶۸ نیز اتفاق مشابهی رخ داد؛ زمانی که آندرو جانسون، استیضاح و سپس توسط مجلس سنا تبرئه شد.
استیضاح ترامپ ممکن است نه تنها به ضرر ترامپ تمام نشود، بلکه حتی رقبای دمکرات او را هم تضعیف کند. اکثر نامزد‌های انتخابات ریاست‌جمهوری حزب دمکرات، از جمله جو بایدن، از استیضاح ترامپ حمایت کردند. اما این اقدام، ممکن است نتیجه عکس دهد. چون این احتمال وجود دارد که رأی دهندگان به این جمع بندی برسند که دمکرات‌ها با استفاده از سیطره‌شان بر مجلس نمایندگان، رئیس‌جمهور را به خاطر اتهامات ثابت‌نشده تحت فشار قرار داده‌اند. خاصه آنکه، ترامپ قول داده است گزارش مکتوب تماسش با زلینسکی را بدون هیچگونه سانسوری منتشر کند. زمانی که جمهوریخواهان مجلس نمایندگان، کلینتون را استیضاح کردند، به طرز پیش‌بینی نشده‌ای کرسی‌های مجلس نمایندگان را در سال ۱۹۹۸ از دست دادند.
ترامپ ظاهرا امیدوار است که این سناریو دوباره تکرار شود یا حداقل به خاطر فرآیند استیضاح، محبوبیتش بیشتر شود. وی اخیرا گفت: «همه می‌گویند اگر پلوسی این کار (استیضاح) را انجام دهد، در انتخابات تاثیر مثبتی برای من خواهد داشت.»
