شوخی و لطیفه به مثابه عملیات روانی

هر اتفاق مهم و حساسی در شبکه‌های مجازی و مشخصا توییتر فارسی دستمایه طنز و شوخی می‌شود. اگرچه در فقره اخیر یعنی حمله اسرائیل به ایران شاهد بالا رفتن سطح طنز در برنامه‌های تلویزیونی و میان مجری‌های تلویزیونی هم بودیم. در هر اتفاق نگران‌کننده و موقعیت حساسی شاهد این وضعیت هستیم و درباره چرایی آن هم بحث بسیار می‌شود. به نظر می‌رسد که جوک ساختن از مسائل و تنگنا‌ها واکنشی برای مهار و کنترل نگرانی‌ها است. گویا جامعه خودش به خودش اینطور کمک می‌کند تا مسائل را بیشتر و بهتر تاب آورد!
«وطن امروز»، اما شوخی را به مثابه عملیات روانی می‌داند و در یادداشتی به قلم محمد رستم‌پور نوشته: «شوخی آنچنان اثری دارد که حتی می‌تواند بردی فراتر از مرز‌های جغرافیایی پیدا کند و حتی ذهن مهاجمان را هم نسبت به ارزیابی موفقیت خود به اشتباه بیندازد. علاوه بر این، توان طنازی، نشان‌دهنده انعطاف‌پذیری و تاب‌آوری یک جامعه است. شوخی نشان می‌دهد امکان و حد سازگاری با یک وضعیت تا کجا عمق و ارتفاع دارد و در نتیجه همین قابلیت است که شوخی به عنوان یک ابزار عملیات روانی، به شکل آفندی و پدافندی مطرح شده و به جهت پتانسیل شوخی در اهرم‌سازی اجتماعی، به عنوان یک روش پربازده در عملیات‌های اطلاعاتی به کار گرفته شود.»
در ادامه این یادداشت آمده است: «شوخی‌های پربازدید در شبکه‌های اجتماعی پس از حمله رژیم صهیونی به ایران همزمان حاوی ۲ پیام است: اولا از حساسیت جامعه نسبت به رویداد خبر می‌دهد.
هر قدر شوخی‌ها بیشتر، متنوع‌تر و متفاوت‌تر باشد، نشانگر این است که گروه‌های بیشتری به واقعه واکنش داشته‌اند. فراگیری این واکنش بویژه در شرایطی که جامعه با نوعی از سیاست‌گریزی روبه‌رو است، زنده بودن و پویایی جامعه را نشان می‌دهد و اثبات می‌کند سازوکار‌های مشارکت‌جویی مردم در سیاست، دچار نقصان‌های جدی است. ثانیا غیر از حساسیت، باید توجه داشت هر شوخی و لطیفه‌ای بویژه در جامعه ایرانی، گیرایی و پذیرش ندارد و شکلی از چسبندگی اجتماعی برای اصابت به شوخی به گرانیگاه «توجه» نیاز است. اگر این چسبندگی اجتماعی اتفاقا در راستا و سوی هنجار‌های رسمی باشد، نظام سیاسی توانایی بالایی در تثبیت گزاره‌های معنایی مطلوب خود داشته است.»