از کشف دارو‌های حیات‌بخش گرفته تا اختراعاتی که جهان را تغییر داده‌اند؛ ولی در بسیاری از موارد، پیشرفت‌های ارزشمند آنها کم‌اهمیت جلوه داده شده و یا اصلا نادیده گرفته شده است.
نهاد زنان سازمان ملل به معرفی ۷ دانشمند زن تاثیرگذار دنیا پرداخته که در میان آنها نام “مریم میرزاخانی” ریاضی‌دان فقید برجسته ایرانی هم به چشم می‌خورد.
به گزارش یوپنا، سال‌هاست که شاخه علوم، فناوری، مهندسی و ریاضیات تحت تاثیر تعصبات جنسیتی، سبب محروم شدن بسیاری از زنان و دختران دنیا از یادگیری علم شده است. دسترسی نابرابر به آموزش و پرورش، فناوری‌ها و موقعیت‌های مدیریتی، باعث شده که تعداد بی‌شماری از زنان در زمینه‌های علوم، فناوری، مهندسی و ریاضیات متوقف شوند و از پیشرفت آنها در این زمینه‌ها جلوگیری شود.
با وجود تمامی این موانع، زنان و دختران بسیاری در جهان مرز‌های علم را جابه‌جا می‌کنند و همواره به دنبال راه‌حل‌هایی برای چالش‌های جهانی هستند.
کار ارزشمند این زنان دید ما به دنیا را دگرگون کرده و داستان آنها سزاوار این است که بار‌ها و بار‌ها برای جهانیان بازگو شود.
در گزارش زیر به معرفی زنانی می‌پردازیم که توسط نهاد زنان سازمان ملل به عنوان زنانی معرفی شده‌اند که در هموار کردن مسیر دانش‌اندوزی برای زنان تلاش کرده‌اند.
۱- ” یویو تو ” (Tu Youyou)
یویو تو یک شیمی‌دان و داروشناس اهل چین است. وی در سال ۲۰۱۵ میلادی موفق به کسب جایزه نوبل فیزیولوژی و پزشکی شد. یویو تو که هم‌اکنون به عنوان استاد ارشد در آکادمی چین در بخش دارو‌های سنتی چینی مشغول به کار است، موفق شده روش درمانی جدیدی برای مقابله با مالاریا ارائه دهد.
اکتشاف او در حوزه ماده “آرتمیزینین” (artemisinin) سبب شد که جان میلیون‌ها نفر نجات پیدا کند. وی به عنوان دانشجوی داروسازی آموخت که گیاهان دارویی را طبقه‌بندی کند، مواد موثر را استخراج و ساختار شیمیایی آنها را تعیین کند.
این دانشمند در اوایل کار خود، سال‌ها عمر خود را در جنگل‌های بارانی جنوب چین گذراند تا راجع به عواقب ویرانگر بیماری مالاریا و روش‌های باستانی درمان این بیماری در چین، اطلاعات کسب کند.
امروزه، ترکیباتی که یویو تو به همراه تیم همکارش اکتشاف کرده‌اند، توسط سازمان ملل به عنوان اولین خط دفاعی برای مقابله با مالاریا توصیه می‌شود.
یویو تو می‌گوید: آرزوی تمام دانشمندان این است که کاری انجام دهند که به جهان کمک کند.
۲- “کیارا نیرگهین” (Kiara Nirghin)
کیارا نیرگهین محقق اهل آفریقای جنوبی، تنها ۱۹ سال دارد. وی که برنده رقابت علوم گوکل در سال ۲۰۱۶ میلادی است، می‌گوید: زمانی که کودک بودم، همواره این سوال در ذهنم بود که جهان چگونه کار می‌کند؟
این دانشمند به دلیل اختراع یک پلمیر فوق جاذب، برنده جایزه گوگل شد. این پلیمر می‌تواند بیش از ۱۰۰ برابر حجم خود را حفظ کند. به این ترتیب کیارا نیرگهین با اختراع خود انقلابی در حفظ منابع آب و محصولات زراعی در دوران خشکسالی ایجاد کرده است. این اختراع که از پوست پرتقال و آووکادو ساخته شده، بسیار ارزان‌قیمت بوده و زیست‌تخریب‌پذیر است.
وی به مناسبت روز جهانی زنان در سازمان ملل در سال ۲۰۱۹ میلادی اظهار کرد: من همیشه به این فکر بودم که برای مشکل خشکسالی کاری انجام دهم. زیرا کسی کاری انجام نمی‌داد.
۳-“کاترین جانسون” (Katherine Johnson)
کاترین جانسون یک فیزیکدان آمریکایی – آفریقایی است که در اوایل به‌کارگیری رایانه‌ها با ناسا همکاری می‌کرد.
وی به‌خاطر دقت در محاسبات فضانوردی معروف است و دهه‌ها کار‌های فنی در ناسا انجام داد. در طول این زمان، مسیر‌های پرتابی، زمان پرتاب‌ها و مسیر‌های اضطراری برگشت بسیاری از پرواز‌ها از جمله اولین مأموریت‌های ناسا در برنامه مریخ با حضور جان گلن و آلن شپرد و در سال ۱۹۶۹ پرواز به ماه با آپولو ۱۱ طی برنامه شاتل‌های فضایی را محاسبه می‌کرد.
وی از معدود زنان آفریقایی – آمریکایی است که در ناسا فعالیت کرده است. کاترین جانسون در طول دوران فعالیتش با تبعیض جنسیتی و نژادی روبه‌رو شد، اما می‌دانست که به تیم تحقیقاتی تعلق دارد.
وی که هم‌اکنون ۱۰۱ سال دارد، گفته که محققان ناسا به سوال‌های من و این‌که تنها زن حاضر در گروه بودم، عادت کرده بودند.
کاترین جانسون از زنان ثابت‌قدم در حوزه علوم، فناوری، مهندسی و ریاضیات است و معتقد است: زنان قادرند هر کاری را که مردان قادر به انجام آن هستند، انجام دهند.
۴-“ماری کوری” (Marie Curie)
ماری کوری فیزیکدان و شیمی‌دان لهستانی – فرانسوی است که جان خود را در راه علم از دست داد.
کار‌های تحقیقاتی کوری پایه و اساس علوم نوین هسته‌ای است. از پرتو‌های ایکس گرفته تا رادیوتراپی برای درمان سرطان.
ماری کوری نخستین زنی است که برنده جایزه نوبل شد. او اولین زنی است که جایزهٔ علمی نوبل دریافت کرده است و اولین فردی است که دو جایزه نوبل را در دو رشته مختلف کسب کرده است. او ابتدا این جایزه را در رشتهٔ فیزیک در ۱۹۰۳ و سپس در رشته شیمی در ۱۹۱۱ دریافت کرد.
موفقیت‌های وی شامل نظریه رادیواکتیویته، روش‌هایی برای جداسازی ایزوتوپ و کشف دو عنصر پولونیم و رادیوم است.
کوری در ۱۹۳۴ به‌خاطر کم‌خونی آپلاستیک که ناشی از پرتوزایی اشعه ایکس بود، درگذشت. وی این پرتو‌ها را به خاطر تحقیقاتش در مراکز پزشکی نظامی در جنگ جهانی اول دریافت کرده بود.
کوری در زمان حیات خود با تشویق همگان برای دنبال کردن احساسات خود گفته بود: در زندگی از هیچ چیز نترسید. تنها آن را درک کنید. حال زمان آن رسیده که بیشتر بفهمید و کمتر بترسید.
میراث باقی‌مانده از ماری کوری الهام‌بخش زنان و دختران در شاخه علوم، فناوری، مهندسی و ریاضیات است.
۵-“مارسیا باربوسا” (Marcia Barbosa)
مارسیا باربوسا فیزیکدان اهل برزیل و از اعضای هیأت علمی دانشگاه بوستون است. وی به‌دلیل تحقیقات خود در مورد ساختار‌های پیچیده مولکول آب شناخته شده است.
باربوسا گفته که “آب” عجیب است! ” وی معتقد است که ناهنجاری‌های مولکول‌های آب می‌تواند به رفع مشکل کمبود آب شیرین در جهان کمک کند.
باربوسا مجموعه‌ای از مدل‌های خواص آب را توسعه داده است که می‌تواند درک ما در مورد موضوعات متنوع را بهبود ببخشد.
از میان این موضوعات می‌توان به نحوه وقوع زلزله، لایه‌های پروتئین، تولید انرژی‌های پاک و درمان بیماری‌ها اشاره کرد.
وی در سال ۲۰۱۳ میلادی موفق به کسب جایزه ” L’Oréal” یونسکو برای زنان در علم شد.
علاوه بر تحقیقات ارزشمند او در زمینه کاری‌اش، باربوسا چندین کنفرانس را در زمینه فیزیک برپا کرده و مقالات متعددی را در زمینه تنوع جغرافیایی و جنسیتی در علم تالیف کرده است.
او با برگزاری سمینارهایی، کمبود زنان در علم را مورد بررسی قرار می‌دهد.
۶-“سگنت کلمو” (Segenet Kelemu)
سگنت کلمو یک پاتالوژیست مولکولی گیاهی است که تحقیقات مهم او برای کمک به کشاورزان کوچک دنیا برای کشت محصولات غذایی بیشتر، موثر بوده است.
وی اظهار کرده که سهم من از زندگی ایجاد تفاوت در زندگی مردم و بهبود کشاورزی در آفریقا است.
کلمو که اهل اتیوپی است، در یک خانواده کشاورز فقیر متولد شده و اولین زن آن منطقه بود که مدرک دانشگاهی کسب کرد.
وی گفت: در روستای ما دختران در سنین پایین ازدواج می‌کردند، ولی خوشبختانه من با ازدواج مخالف بودم و مصمم شدم که به دانشگاه بروم.
کلمو در سال ۲۰۱۴ میلادی موفق به کسب جایزه ” L’Oréal” یونسکو برای زنان در علم شد و از نگاه مجله “فوربز” آفریقا به عنوان یکی از ۱۰۰ زن تاثیرگذار آفریقایی انتخاب شد و در سال ۲۰۱۵ میلادی به عنوان یکی از اعضای آکادمی جهانی علوم برگزیده شد.
۷-“مریم میرزاخانی” (Maryam Mirzakhani)
مریم میرزاخانی فقید، اولین زن و اولین ایرانی برنده مدال فیلدز و استاد تمام دانشگاه استنفورد هم در میان هفت زن دانشمندی است که دنیا را تغییر داده‌اند.
وی در ابتدا رویای نویسنده شدن را در سر داشت و به هنگام نوجوانی در دوره دبیرستان به استعداد خیره‌کننده خود در ریاضیات پی برد. زمینه‌ای که تا آخر عمر پیرامون آن تلاش کرد و موفقیت‌های بزرگی را رقم زد.
میرزاخانی در سال ۱۹۹۴ میلادی، به عنوان اولین دانشجوی ایرانی انتخاب شد که مدال طلای المپیاد جهانی ریاضیات را کسب کرد و از ۴۲، نمره ۴۱ را به دست آورد.
وی پس از دریافت مدرک کارشناسی ریاضی از دانشگاه شریف، تحصیلات خود را در دانشگاه “هاروارد” ادامه داد. میرزاخانی پیش از این توانسته بود اثبات ساده‌ای برای یک قضیه پیچیده ریاضی را در ماهنامه انجمن ریاضی آمریکا به چاپ برساند. او تا مقطع دکتری به تحصیل در هاروارد ادامه داد، پس از آن به “پرینستون” رفت و پس از اخذ درجه استاد تمامی در این دانشگاه، از سپتامبر ۲۰۰۸ به تدریس در دانشگاه “استنفورد” مشغول شد.
از او افتخارات زیادی به جا مانده، از قرار گرفتن در فهرست ۱۰ نفره نشریه “پاپیولر ساینس” به عنوان افرادی که افق‌های تازه‌ای در مرز‌های جهان گشوده‌اند تا دریافت مدال فیلدز که بالاترین نشان افتخار در رشته ریاضی است.
میرزاخانی فقید راجع به تحقیقات خود گفته بود که هرچه بیشتر وقت خود را صرف ریاضیات می‌کرد، هیجان‌زده‌تر می‌شد.
این دانشمند بزرگ ایرانی در سال ۲۰۱۷ میلادی جهان را به‌درود گفت، ولی سهم ارزنده‌ای در زمینه ریاضیات به جا گذاشت.
فعالیت شگفت‌انگیز میرزاخانی در علم، راه را برای بسیاری از ریاضیدانان زن جهان هموار کرد.
