یک هفته قبل علی ربیعی از وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی برکنار شد. در این مدت نام ۱۰ نفر به عنوان جانشین ربیعی در رسانه‌ها مطرح شده است.
به گزارش خبرگزاری یوپنا جواب خیلی‌ها برای محبوب بودن وزارت کار که با بیکاران و بازنشستگان سر و کار دارد یک کلمه است: شستا؛ شرکتی که روز استیضاح ربیعی “وزیرکش” لقب گرفت. اما انگار اگر پای شستا هم در میان نباشد، معرفی جانشین برای جریانات سیاسی به مساله‌ای حیثیتی تبدیل شده است.
۱۰ نفری که برای به دست گرفتن سکان هدایت وزارت کار کاندیدا شده اند عبارتند از: انوشیروان محسنی بندپی، جمشید انصاری، تقی نوربخش، کامل تقوی نژاد، ابوالحسن فیروزآبادی، احمد میدری، کاظم جلالی، محمد نهاوندیان محمدباقر نوبخت و مرتضی بانک.
رسانه‌ها برای بعضی از این گزینه‌ها به صورت مشترک از عنوان “اصلی ترین” یا “جدی‌ترین” گزینه جانشینی ربیعی سخن می‌گویند. اما به هرحال اصل لانه کبوتری که درس جبر و احتمال دوران دبیرستان میگوید فقط یک نفر از این گزینه‌های “اصلی ترین” و “جدی‌ترین” می‌توانند وزیر شوند. البته شاید نفرات دیگری باشند که نامشان به میان نیامده باشد. با این حال در اینجا گزینه‌ها را بررسی می‌کنیم.
۱- اولین گزینه انوشیروان محسنی بندپی است که بعد از برکناری ربیعی با حکم رئیس جمهور به عنوان سرپرست وزارت کار انتخاب شده است. معاونت ربیعی، ریاست سازمان بهزیستی ایران، مدیریت سلامت کشور و سه دوره نمایندگی مجلس در کارنامه بندپی دیده می‌شود. اما او خیلی هم نباید به وزارت امیدوار باشد. در پنج سال گذشته روحانی فقط دو نفر از سرپرستانی را که برای وزارت‌خانه‌های بی‌وزیر خود به کار گرفته را به عنوان وزیر پیشنهادی به مجلس معرفی کرده است.
۲- جمشید انصاری معاون رئیس جمهور و رئیس سازمان امور اداری و استخدامی کشور را اصلی‌ترین و جدی‌ترین گزینه وزارت کار خوانده اند. او نماینده زنجان در دور هشتم مجلس شورای اسلامی بود و همچنین سابقه استانداری آذربایجان غربی و استانداری زنجان را نیز دارد. وی همچنین مدت‌ها مدیرعامل بنیاد باران بود.
۳- سید تقی نوربخش، رئیس سازمان تامین اجتماعی گزینه‌ای است که درباره او گفته می‌شود “لابی نزدیک به وزیر بهداشت در دولت و مجلس، می‌خواهد نوربخش را به صندلی وزارت برساند.”
۴- در بین اکثر گمانه زنی‌ها نام سید کامل تقوی نژاد، رئیس سازمان امور مالیاتی نیز دیده می‌شود. ظاهرا او گزینه نزدیک به طیف به غلامرضا تاجگردون و فراکسیون زاگرس نشینان است. عصر ایران می‌نویسد: گفتنی است، شنیده‌ها حاکیست در صورت تفکیک وزارت رفاه و تشکیل دو وزارت خانه تقوی نژاد رئیس مالیات کشور و انصاری معاون رئیس جمهور برای تصدی این دو وزارت خانه به مجلس معرفی خواهند شد.
۵- سید ابوالحسن فیروزآبادی دبیر شورای عالی فضای مجازی یکی از گزینه‌های معرفی شده در فضای مجازی است. او را نیز همچون دیگران “مهمترین” گزینه خوانده اند. او سال ۹۲ هم به عنوان یکی از گزینه‌های احتمالی وزارت ارتباطات مطرح شده بود، اما محمود واعظی به وزارت ارتباطات رفت و فیروزآبادی قائم مقام وزارت کار شد. فیروزآبادی از گزینه‌های مورد حمایت بخشی از جامعه کارگری است.
۶- ایلنا، خبرگزاری کار و نزدیک به خانه کارگر احمد میدری، اقتصاددان و معاون وزیر کار را به عنوان دیگر گزینه وزارت معرفی کرده است. میدری نماینده مجلس ششم و عضو کمیسیون اقتصادی آن بود.
چهارگزینه از اعتدال و توسعه؛ واعظی وزیر را انتخاب می‌کند؟
چهار گزینه “مرتضی بانک”، “محمد نهاوندیان”، “محمدباقر نوبخت” و “کاظم جلالی” گزینه‌های حزب اعتدال و توسعه هستند. ظاهرا برای حزب اعتدال و توسعه فتح یک سنگر دیگر بسیار حیاتی و حیثیتی است. به هرحال ربیعی سیاستمداری اصلاح‌طلب بود و فتح یک کرسی دیگر برای رقبا می‌تواند به معنای پیروزی باشد. برخی معتقدند محمود واعظی، رئیس دفتر حسن روحانی نقش تعیین کننده‌ای در انتخاب وزیر کار دارد. شاید مطرح شدن گزینه‌های نزدیک به اعتدال و توسعه نیز بی‌ارتباط به او نباشد.
مرتضی بانک عضو شورای مرکزی حزب اعتدال و توسعه، مشاور رئیس‌جمهور و دبیر شورای عالی مناطق آزاد تجاری و معاون سابق کل سرپرست نهاد ریاست جمهوری اسلامی است.
محمد نهاوندیان، مشاور اقتصادی رئیس جمهور است که در دولت اول روحانی ریاست دفتر رئیس جمهور را بر عهده داشت و حالا جای خود را به محمود واعظی داده است. برخی رسانه‌ها از او به عنوان گزینه احتمالی وزارت کار نام برده اند.
محمدباقر نوبخت که چندی است تنها به عنوان رئیس سازمان برنامه در دولت فعالیت می‌کند از گزینه‌های وزارت کار عنوان شده است. همان موقعی که او از سخنگویی دولت استعفا داد برخی منابع می‌گفتند قرار بود نوبخت با آن همه انتقادی که متوجه اوست از سازمان برنامه خداحافظی کند و به وزارت کار برود. حالا با برکناری ربیعی احتمال حضور دوباره او سر زبان‌ها افتاده است. حسین مرعشی به تازگی در باره او گفته است که هیچ وزیری در هیئت دولت از نوبخت راضی نیست و هرکس را که می‌بینیم از وی می‌نالد.
دیگر گزینه اعتدال و توسعه “کاظم جلالی”، رئیس مرکز پژوهش‌های مجلس است. او چهره نزدیک به علی لاریجانی است که در انتخابات مجلس دهم نامش در لیست امید قرار گرفته بود. برخی رسانه‌ها او را “مطرح‌ترین گزینه” برای وزارت کار خوانده اند. برای حزب اعتدال و توسعه که حالا مشی حمایت از لاریجانی را پیش گرفته حضور چهره‌ای نزدیک به وی می‌تواند وجهه‌ای مثبت داشته باشد.
مشاور اشتغال ربیعی: هیچ کس برای وزارت مناسب نیست!
اما در میان این ۱۰ نفر چه کسی از دیگران برای نشستن بر کرسی وزارت مناسب‌تر است؟ آیا این ده نفر همه گزینه‌ها هستند؟ زهرا کریمی، مشاور اشتغال ربیعی در وزارت کار در پاسخ به این سوال فرارو که “در این شرایط چه کسی را برای وزارت کار است؟ ” میگوید: “هیچ کس”. او توضیح می‌دهد: من از دور و نزدیک شاهد بودم که مهمترین وقت آقای ربیعی در چانه زنی با نمایندگان می‌گذشت. هیچ فرصتی برای وزارتخانه باقی نمی‌ماند. با این شرایط هیچ کس نمی‌تواند در وزارت خانه کار کند. با تغییر آدم‌ها به کجا می‌خواهیم برسیم؟
کریمی ادامه می‌دهد: ما نسبت به نمایندگان خیلی امید داشتیم. تهرانی‌ها به “لیست امید” رای داده بودند، اما به نظر می‌رسد این مجلس ناکارآمدتر از مجالس قبلی است. شاید ما باید تغییری در شیوه انتخاب نمایندگان مجلس داشته باشیم. وقتی فقط تعدادی محدودی می‌توانند از فیلتر شورای نگهبان عبور کنند نتیجه همین می‌شود. با چنین مجلس و فساد گسترده‌ای که می‌بینیم هیچ کس در آن وزارت خانه نمی‌تواند معجزه کند.
شرایط سخت‌تر از ۹۲ و ۹۶
حمید حاجی اسماعیلی، اقتصاددان و کارشناس حوزه کار به فرارو میگوید: وضعیت شرایط با شروع دولت یازدهم و دوازدهم که آقای ربیعی به عنوان وزیر انتخاب شدند کاملا متفاوت است. اکنون امکانات محدودتر شده و هم فردی که وارد وزارتخانه می‌شود با عده زیادی افراد وابسته به وزیر سابق رو به رو می‌شود. وزیر جدید تا بخواهد این افراد را شناسایی و نیرو‌های جدیدی را جایگزین کند با مشکلات زیادی رو به رو می‌شود. این افراد نفوذ جدی دارند. این افراد در حوزه کار از گذشته نفوذ زیادی داشته اند و منافع زیادی را در حوزه وزارت کار دارند. به همین خاطر کار رئیس جمهور در انتخاب یک مدیر آگاه با سابقه اجرایی خوب سخت‌تر می‌شود. آن هم وزارتخانه‌ای که صنوق‌های بازنشستگی تحت حمایت آن هستند.
او از نگرانی خود برای صندوق‌های بازنشستگی میگوید: در شستا که یکی از منابع بزرگ اقتصادی سازمان تامین اجتماعی است آقای مرتضی لطفی سال‌ها مدیرمسئول روزنامه کار و کارگر بود. اما سابقه کاری ندارد. برداشتن این افراد که به سازمان تامین اجتماعی اضافه شده اند کار راحتی نیست.
این فعال بازار کار ادامه می‌دهد: صندوق بیشتر از بقیه کار‌ها با نگرانی جامعه رو به رو هستند. اگر صندوق‌ها سازماندهی نشوند در دو سه سال آینده وارد بحرانی خواهیم شد که نمی‌توانیم آن را حل و فصل کنیم. این اقتصاددان معتقد است: رئیس جمهور نباید پست وزارت کار را به فرد یا جریانات سیاسی واگذار کند، وگرنه با بلایی رو به رو خواهیم بود که در پنج سال گذشته به آن دچار شده بودیم.
خانه کارگری‌ها وزارت کار را اداره می‌کردند نه ربیعی
حاجی اسماعیلی میگوید: آقای ربیعی خانه کارگری بود. خانه کارگری‌ها بودند که وزارت کار را اداره می‌کردند نه آقای ربیعی. آقای ربیعی تجربه کار‌های اجرایی نداشت. بیشتر کار امنیتی کرده بود و سابقه فعالیت در مجمع تشخیص مصلحت نظام داشت. او کاملا به دستورات خانه کارگر متکی بود. اکثر کسانی هم که توسط آقای ربیعی نصب شدند با توصیه خانه کارگر به وزارت کار، تعاون و رفاه اجتماعی رفتند.
این فعال بازار کار معتقد است: وزارت کار اکنون به یک آرامش جدی نیاز دارد. اولین کار وزیر آینده باید بازگرداندن آرامش باشد. دوم اینکه کمیته‌های تخصصی را برای پیگیری مشکلات روابط کار، تعاون و صندوق‌های اجتماعی و بهزیستی ایجاد کند. همه این بخش‌ها با مشکلات عدیده‌ای رو به رو هستند. مخصوصا صندوق‌های بازنشستگی و بنگاه‌های اقتصادی روز به روز به خاطر تحریم‌ها و فشار‌های مالی کشور تعطیل می‌شوند.
