پس از حمله معترضان بصره به کنسولگری ایران در آنجا، برخی ناظران درباره امکان تضعیف نفوذ ایران در آن کشور هشدار دادند. با این حال، تاکنون حوادث بصره چهره مورد حمایت آمریکا را در یک وضعیت متزلز‌ل‌تری قرار داده و باعث شکاف در ائتلاف مورد حمایت واشنگتن شده است.
به گزارش یوپنا، بصره در روز‌های اخیر در صدر اخبار رسانه‌های منطقه‌ای بود. معترضان خشمگین، که به فقدان خدمات عمومی همچون آب و برق اعتراض کردند، تقریبا به تمام دفاتر احزاب سیاسی و نیز کنسولگری ایران هجوم بردند.
در حالی که پارلمان عراق هنوز نتوانسته فراکسیون اکثریت را تشکیل دهد، حوادث بصره بحران سیاسی این کشور را در آستانه تشکیل دولت جدید پیچیده‌تر کرد. تا چند روز پیش، احزاب شیعی، گام‌ها مهمی برای تشکیل فراکسیون اکثریت برداشته بودند. اما با شعله‌ور شدن بصره، فرآیند سیاسی عراق مجددا در هاله‌ای از ابهام قرار گرفته است. تنش‌ها در عراق در دوران حساسی بالا گرفته است. گروه‌های سیاسی عراق، درگیر رقابت شدیدی برای تشکیل دولت جدید هستند.
روز دوشنبه گذشته عراق وارد یک معضل جدید سیاسی و قانونی شد که از سال ۲۰۰۳ اتفاق نیفتاده است. در اولین جلسه پارلمان بعد از انتخابات، نمایندگان نتوانستند رئیس جدیدی برای پارلمان انتخاب کنند.
علاوه براین، نتوانستند بزرگترین فراکسیون لازم برای تشکیل دولت را ایجاد کنند. در حالی که عراق شاهد ناآرامی‌های متعددی است، منابع عراقی تاکید می‌کنند در سایه حضور نامزد‌های زیاد برای تصدی ریاست پارلمان؛ انتخاب رئیس بسیار دشوار شده است.
منصب ریاست جمهوری هم وضعیت مشابهی دارد. آینده این منصب هم که معمولا در اختیار کردهاست؛ مبهم شده است. احزاب کردی نه فردی برای تصدی ریاست جمهوری معرفی کرده‌اند و نه حاضر به ائتلاف با گروه‌های رقیب شده‌اند.
در چنین حالتی، دشواری فرآیند تشکیل دولت هم دوچندان خواهد شد. شعله‌های آتش در کنسولگری ایران در بصره برخی از جوانان بصره که از اواسط هفته گذشته اعتراضاتی علیه آنچه فساد و کمبود خدمات می‌دانند، برپا کردند.
این اعتراضات با آتش زدن دفاتر احزاب سیاسی و کنسولگری ایران در بصره به اوج خود رسید. در حالی که شعله‌های آتش از کنسولگری ایران بالا می‌رفت، برخی رسانه‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای مدعی شدند که معترضان از نفوذ ایران در کشورشان ناراضی هستند. این ادعا‌ها در حالی مطرح شد که پیش‌تر با مشخص شدن فراکسیون اکثریت پارلمان، برخی اعلام کردند که دولت آینده عراق، براساس خواست‌های آمریکا تشکیل خواهد شد. تا همین هفته گذشته، به نظر می‌رسید که حیدر عبادی، نخست‌وزیر عراق، که از حمایت آمریکایی‌ها برخوردار است، منصب نخست‌وزیری را برای خود تضمین کرده است.
یکشنبه گذشته، نمایندگان وابسته به مقتدی صدر و حیدر عبادی گفته‌اند ائتلافی را تشکیل داده‌اند که به آنها در پارلمان اکثریت می‌دهد. در نظام پارلمانی عراق، ائتلافی که بتواند بیش از نصف ۳۲۹ کرسی پارلمان را به دست گیرد می‌تواند نخست‌وزیر تعیین کند.
پارلمان، که نمایندگان آن در انتخابات ۱۲ ماه می انتخاب شده بودند، روز دوشنبه هفته گذشته برای انتخاب رئیس پارلمان و آغاز فرآیند تشکیل دولت جلسه‌ای برگزار کرد. اما در این جلسه هیچ توفیقی حاصل نشد. با این حال، پس از ائتلاف صدر و عبادی که مجموعا ۱۸۷ کرسی را جذب کرده بودند، اغلب ناظران تصریح کردند که عبادی با حزب صدر توانست منصب نخست‌وزیری را برای چهار سال دیگر برای خود تضمین کند.
حوادث اخیر بصره اما، این چشم‌انداز را تغییر داد. ایران و آمریکا امیدوارند دولت آینده عراق با آنها همسو باشد. در مقابل صدر و عبادی، سیاستمداران نزدیک به ایران، مشخصا هادی عامری، رئیس ائتلاف الفتح و نوری مالکی، نخست وزیر سابق و رئیس ائتلاف دولت قانون، با یکدیگر متحد شدند. اما نتوانستند اکثریت لازم را برای تشکیل دولت جدید بدست آوردند. گفته می‌شود که عامری و مالکی به عنوان برجسته‌ترین متحدان ایران در عراق شناخته می‌شوند.
عبادی هم نامزد مطلوب آمریکایی‌ها شمرده می‌شود. اما صدر خودش را یک ملی‌گرا به تصویر می‌کشد که هم با نفوذ ایران و هم با نفوذ آمریکا در عراق مخالف است. اکنون پس از حوادث اخیر بصره، حیدر عبادی نه تنها در حال از دست دادن فراکسیون اکثریت است، بلکه حتی نزدیک‌ترین متحد او، یعنی مقتدی صدر، خواستار استعفای او شد. عبادی که به فکر دوره دوم نخست‌وزیری بود، اکنون باید برای کامل کردن دوره اولش تلاش کند.
با اوج‌گیری تظاهرات در بصره، اکثر گروه‌های سیاسی تلاش کردند با جانبداری از برخی مطالبات معترضان، از این فرصت برای افزایش محبوبیت‌شان استفاده کنند. پس از حوادث بصره، مقتدی صدر خواستار جلسه فوری پارلمان با حضور عبادی و تعدادی از وزرا شد. جلسه با تنش‌های لفظی همراه بود و گروه‌های سیاسی اتهاماتی علیه یکدیگر مطرح کردند.
عبادی در جلسه پارلمان احساس کرد که حوادث بصره به ضرر او تمام خواهد شد. او در پارلمان گفت:” خرابکاری در بصره، خرابکاری سیاسی است. ما به عنوان شورای وزیران تصمیم گرفتیم، پول‌ها را بدون روند‌های معمول، هزینه کنیم. ما در این استان نیرو‌هایی داریم که برای مقابله با هر (شرایط) اضطراری آماده هستند”. در سایه تحولات بصره، صدر به سمت نیروهای نزدیک به ایران چرخیده و خواستار استعفای دولت عبادی شده است. در ادامه این جلسه بین اسعد العیدانی، استاندار بصره و عبادی هم درگیری لفظی بوجود آمد.
استاندار، دولت مرکزی را مسئول بحران بصره دانست. اما عبادی در پاسخ العیدانی گفت: “تو مسئول اول شهر (بصره) هستی. چرا آن را رها کردی و به بغداد آمدی؟ ” مقتدی صدر سعی کرد خود را به عنوان منجی بصره مطرح کند. او برای حل معضلات بصره، ابتکار عمل هفت ماده‌ای پیشنهاد کرد. صدر در چرخشی آشکار، حتی خواستار استعفای عبادی شد. گروه‌های سیاسی نظیر “عصائب اهل الحق”، “بدر”، “سائرون” خواستار برکناری عبادی شده‌اند.
قیس الخزعلی، دبیر کل جنبش “عصائب اهل الحق” در توئیتر خود حتی خواستار محاکمه عبادی هم شده است. الخزعلی گفته برکناری فرماندهان پلیس بصره کافی نیست بلکه کسی که به آنها دستوراتی داده که به ناامنی منجر شده باید برکنار و در دادگاه نظامی محاکمه شود. الخزعلی از هشتگ “عبادی بصره را می‌سوزاند” استفاده کرده است.
چرخش صدر، با استقبال سیاستمداران عراقی نزدیک به ایران روبرو شده است. الخزعلی در توئیت دیگری از مواضع صدر علیه عبادی استقبال کرده و آنها را در راستای “ثبات عراق” دانسته است. حوادث بصره، حیدر عبادی را در وضعیت دشواری قرار داده و فرآیند تشکیل دولت جدید را هم پیچیده‌تر کرده است. عبادی امیدوار بود با ائتلاف با صدر مجددا بر کرسی نخست‌وزیری تکیه بزند. اما اکنون، ائتلاف سائرون به رهبری صدر نه تنها حمایتش را از عبادی پس گرفته بلکه حتی خواستار برکناری و عذرخواهی عبادی از ملت عراق شده است.
حسن العاقولی، نماینده پارلمان و سخنگوی سائرون گفت:” از نخست‌وزیر و کابینه وزرا می‌خواهیم استعفا دهند و از ملت عراق عذخواهی کنند”. این مطالبه، به صدر محدود نشد بلکه دومین ائتلاف بزرگ انتخاباتی، یعنی الفتح به رهبری هادی عامری، هم از عبادی فاصله گرفته است. احمد اسدی، سخنگوی الفتح، ضمن اشاره به “ناکارآمدی واضح در بحران بصره” گفت:” خواستار استعفای فوری نخست‌وزیر و وزرا هستیم”.
اسدی اعلام کرده دو ائتلاف الفتح و سائرون برای تشکیل دولت جدید در یک مسیر حرکت می‌کنند. با این چرخش صدر به سوی گروه‌های نزدیک به ایران، آمریکایی‌ها برای تضمین دوره دوم نخست‌وزیری عبادی با دشواری‌های زیادی رو به رو خواهند شد. معلوم نیست که آمریکایی چگونه می‌خواهند فراکسیون اکثریت پارلمان را برای تشکیل دولت جدید، بدست بیاورند.
منبع: فرارو
