رئیس دانشگاه پیام نور گفت: مدیریت مرسوم آب در کشور نیازمند تحولی اساسی است که علاوه بر بعد فنی عملیاتی آن نیازمند توجه جدی به حوزه علوم انسانی و ابعاد اجتماعی، فرهنگی ، سیاسی ، مدیریتی و اقتصادی است.
محمدرضا زمانی در بیانیه ای که در اولین همایش قنات، میراث ماندگار آب در دانشگاه پیام نور اردکان قرائت شد ، تاکید کرد: در این راستا علاوه بر لزوم تغییر جدی در الگوهای مدیریت منابع آب، فرهنگ سازی و سازگاری با کم آبی و رعایت حق آبه های زیست محیطی در چارچوب توسعه پایدار و برنامه ریزی مشارکتی ضروری است.
وی یادآور شد: در این میان نباید از ظرفیت‌های قنات در زمینه آب دهی و همچنین بهره برداری های جدید آن غافل بود.
زمانی گفت: چرا که از نظر فنی قنات تنها سازه ای است که کاملا سازگار با طبیعت است، به علاوه حدود ۱۰ درصد آب های زیرزمینی ایران از طریق قنات استخراج می شود، لذا کاهش آبدهی و یا خشک شدن نباید باعث غفلت و بی توجهی به ظرفیت های قنات شود.
رئیس دانشگاه پیام در این بیانیه تصریح کرد: ایران سرزمین اصلی این فن است و قنات میراث ماندگار و حاصل نبوغ خلاقیت ایرانی و نماد سازگاری با شرایط محیطی است.
زمانی اظهار داشت: اخیرا سازمان های بین المللی نظیر یونسکو و دانشگاه سازمان ملل علاقه خود را برای همکاری در مطالعات سیستماتیک قنات تحت برنامه بین المللی هیدرولوژی و برنامه فناوری سنتی در مناطق خشک و با مشارکت پژوهشگران جوان کشورهای دارای میراث و سنت قنات ابراز کرد.
زمانی ادامه داد: در ایران نیز دیرهنگام ولی توجه دولت به قنات ها افزایش یافت به گونه ای که اولین کنفرانس قنات در سال ۲۰۰۰میلادی در یزد برگزار شد و به توصیه کنفرانس ،دولت ایران مرکز بین‌المللی قنات را در همکاری افغانستان پاکستان و با حمایت یونسکو در یزد تاسیس کرد.
وی در ادامه خاطر نشان کر:د از دوره های قدیم تا به امروز آب به عنوان منبعی حیاتی نقشی بی بدیل در توسعه جامعه انسانی داشته است.
به گفته زمانی ابداع قنات این الگوی بی بدیل و میراث ماندگار جامعه ایرانی نمونه ای از سخت کوشی و نیز اهمیت آب و تامین آن در فلات ایران به خصوص در بخش های مرکزی آن است.
به گفته وی در دهه ها و سال های اخیر نیز به دلیل تغییر اقلیم و خشکسالی های مداوم و نیز الگوهای توسعه و بهره برداری از گیاهان پر آبخواه، آب به یکی از بزرگترین چالش های قرن حاضر و سرمنشأ بحران چند وجهی نیم قرن آینده تبدیل شده است.
زمانی اظهار داشت: ۱۱ قنات ایرانی به عنوان گواهی بی همتا در یک سنت فرهنگی و نمونه ای برجسته در معماری و تکنولوژی که مرحله مهمی از تاریخ بشر را نشان دهد، در فهرست میراث جهانی قرارگرفت.
وی ادامه داد: به طور نمونه می توان به قنات قصبه گناباد اشاره کرد که عمیق ترین قنات ایران است و مادر چاه آن ۳۵۰ متر عمق دارد و حتی زلزله های بزرگ تاکنون به آن آسیبی نرساند .
وی یادآور شد: یا خواهرخوانده قنات گناباد یعنی قنات اعجاب انگیز مزدآبادی میمه استان اصفهان که پیش از ثبت جهانی در سال ۱۳۸۵به عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
وی ادامه داد: این قنات یکی از طولانی ترین قنات های منطقه و با دبی ۱۱۰ لیتر در ثانیه از پر آب ترین قنات هاست،وجود همزمان آب سرد و گرم از موارد جالب توجه به قنات و وجود تاسیسات سد مانند ذخیره آب نیز از وجوه تمایز دیگر این قنات است.
رئیس دانشگاه پیام نور اظهار داشت : همچنین می توان به قنات زارچ یزد طولانی ترین قنات ایران با طول ۱۰۰ کیلومتر و ۲ هزار و ۱۱۵ حلقه چاه اشاره کرد که قدمت قنات زارچ را مربوط به ۲ تا سه هزار سال پیش و دوران اسلام و حتی دوره ساسانی می دانند.
زمانی گفت: بنابراین توجه به بهره برداری های جدید قنات به خصوص در حوزه گردشگری از اهمیت مضاعفی برخوردار است.
وی ادامه داد: همچنین قنات به عنوان نماد سازگاری با شرایط محیطی حاوی درس های گرانب ها برای توسعه و زندگی در شرایط کم آبی است.
این استاد دانشگاه اظهار داشت : در این راستا و با توجه به ضرورت ها و رویکردهای ذکر شده کنفرانس ملی قنات میراث ماندگار و آب زمینه و فرصتی مغتنم را برای گردهمایی صاحب نظران و محققان، مردم و مسئولان فراهم آورد تا به تبادل نظر و انتشار یافته ها و دانش علمی و بومی خود در زمینه آب و قنات بپردازند.
